آیا تابه‌حال به این مسأله فکر کرده‌اید که الگوی دلبستگی شما یا شریک عاطفی‌تان به چه شکل است؟
در حقیقت در مورد بزرگسالان چهار الگوی دلبستگی مختلف وجود دارد: دلبستگی ایمن، دلبستگی اضطرابی/ پریشانی، دلبستگی تهاجمی/اجتنابی و دلبستگی ترسی/ اجتنابی. قسمتی از ویژگی‌های هر چهار الگوی دلبستگی در شخصیت همه ما نهفته است، اما با درجه‌های مختلفی که ممکن است با گذشت زمان تغییر هم بکند.
در ادامه‌ی این مقاله از دیجی‌کالا مگ صفات غالب و برجسته‌ی هر الگوی دلبستگی در روابط عاطفی آورده شده است، بعد از آن در مورد نحوه‌ی اثرگذاری این الگوهای دلبستگی بر کیفیت روابط عاطفی توضیحاتی ارائه شده است. با ما همراه باشید.
افرادی که دارای یک الگوی دلبستگی ایمن هستند به طور مرتب حداقل برخی از ویژگی‌های رفتاری زیر را از خود بروز می‌دهند:
افرادی که دارای الگوی دلبستگی ایمن هستند لزوماً افراد کاملی نیستند. آن‌ها نیز مانند بقیه افراد فراز و نشیب‌های خود را دارند و در صورت دست گذاشتن روی نقاط ضعفشان ناراحت می‌شوند. با این اوصاف، رویکرد بالغانه‌ی آن‌ها به روابط، این الگوی دلبستگی را به سالم‌ترین الگو در بین سایر موارد تبدیل کرده است.
افرادی که دارای الگوی دلبستگی اضطرابی/ پریشانی هستند، به طور منظم حداقل چندین ویژگی از موارد زیر را از خود بروز می‌دهند:
کسانی که دارای الگوی دلبستگی تهاجمی/اجتنابی هستند، معمولاً حداقل چندین ویژگی از موارد زیر را به طور منظم از خود نشان می‌دهند:
کسانی که دارای الگوی دلبستگی ترسی/ اجتنابی هستند، معمولاً حداقل چندین ویژگی از موارد زیر را به طور منظم از خود نشان می‌دهند:
همان‌طور که قبلاً ذکر شد، بیشتر افراد دارای درجات مختلفی از این چهار الگوی دلبستگی هستند، که ممکن است با گذشت زمان تغییر کنند و در هر مقطع از زندگی فرد یکی از این چهار الگو غالب باشد.
اگرچه کسانی که عمدتاً از الگوی دلبستگی ایمن برخوردارند روابط خوب و مستحکمی با دیگران برقرار می‌کنند، اما تشکیل این‌گونه روابط برای کسانی که از سه الگوی دلبستگی دیگر برخوردار هستند نیز امکان‌پذیر است. خودآگاهی، حمایت متقابل، تمایل دو طرف برای رشد و شجاعت برای جستجو و دریافت کمک حرفه‌ای در صورت لزوم، برخی از مهم‌ترین عناصر توسعه مثبت روابط بین فردی هستند. فقدان این عناصر هم ممکن است باعث ایجاد ناسازگاری و اختلاف در روابط شود.
الگوی دلبستگی شما می‌تواند بر میزان تعهد، اعتماد و حسادت شما در روابطتان تأثیر بگذارد.
این صحنه را تصور کنید: شما چند ماهی است که با کسی قرار می‌گذارید و یکدیگر را ملاقات می‌کنید و اوضاع هم خوب پیش می‌رود. با طرف مقابلتان احساس ارتباط می‌کنید، هر دوی شما احساس شوخ‌طبعی مشابهی دارید، از بودن در کنار دوستان طرف مقابلتان لذت می‌برید و نشانه مشکل‌سازی هم تابه‌حال در رفتار طرف مقابلتان مشاهده نکرده‌اید و مدتی است که هر دو شما شخص دیگری را ملاقات نکرده‌اید.
یک شب، وقتی با دوستتان در حال قدم زدن هستید، او ایده‌ای را که مدتی است به ذهنش خطور کرده با شما مطرح می‌کند؛ در واقع از شما می‌خواهد شکل رسمی‌تری به رابطه بدهید و با یکدیگر ازدواج کنید. واکنش شما چیست؟
چگونگی پاسخ شما تا حد زیادی به الگوی دلبستگی شما بستگی دارد، یعنی الگوی تفکر، احساس و رفتار شما در ارتباط با دیگران. این الگوها همان‌طور که پیش‌تر گفته شد به طور کلی در چهار دسته مختلف قرار می‌گیرند.
هر رابطه‌ای تحت تأثیر شرایط بسیار متنوع و مختلفی قرار دارد و پاسخ شما به تعهد در رابطه به عوامل زیادی بستگی دارد. اما به همه‌ی روابط عاشقانه یا نزدیکی که تابه‌حال داشته‌اید فکر کنید. آیا الگویی را مشاهده می‌کنید؟ در مورد جنبه‌های دیگر روابط مانند صمیمیت چطور؟ یا اعتماد؟ و حسادت؟ این موارد نیز تحت تأثیر الگوی دلبستگی شما قرار می‌گیرند.
بیایید نگاهی به برخی از جنبه‌های مختلف روابط نگاهی بیندازیم و تأثیر این الگوهای دلبستگی مختلف را در آن‌ها مشاهده کنیم.
پذیرش تعهد در یک رابطه می‌تواند روندی منطقی و اقتصادی باشد با هدف ارزیابی و سنجش نقاط قوت و ضعف حاصل ایجاد تعهد بین دو طرف. اما تحقیقات نشان داده بیشتر از اینکه منطق در این زمینه نقش داشته باشد، عوامل عاطفی همانند الگوی دلبستگی فرد است که سطح تعهد او را در یک رابطه مشخص می‌کنند.
پس جای تعجب ندارد که از بین تمام الگوهای دلبستگی، افرادی که سبک دلبستگی تهاجمی/اجتنابی دارند، نسبت به رابطه‌ی عاشقانه خود کمترین تعهد را احساس می‌کنند. در طرف مقابل، افرادی که دارای الگوی دلبستگی ایمن هستند، از همه بیشتر برای طرف مقابل خود احساس تعهد ایجاد می‌کنند و نسبت به رابطه خود وفادارند.
علاوه بر این محققانی که فعالیت افراد دارای الگوی دلبستگی ترسی/ اجتنابی و تهاجمی/اجتنابی را برای مدت چند ماه بررسی می‌کردند، دریافتند که این افراد به احتمال زیاد پس از مدتی از شریک عاطفی خود جدا می‌شوند.
این مسأله البته منطقی است که افرادی که الگوی دلبستگی اجتنابی دارند از نزدیکی عاطفی، احساس ناراحتی می‌کنند و معتقدند که به صمیمیت احتیاج ندارند.
حتی گاهی اوقات آن‌ها به این عدم نیاز عاطفی خود افتخار می‌کنند. بنابراین اولین نشانه اختلاف در یک رابطه یا مشاهده اولین لحظه‌ای که فاقد شور و هیجان باشد، برای آن‌ها می‌تواند برای پایان دادن به یک رابطه کافی باشد. از قضا، عدم تمایل به تعهد و نزدیک شدن از سوی آن‌ها ممکن است شریک زندگی‌شان را به طرف تصمیم‌گیری در مورد جدایی سوق دهد.
بسیاری از ما هر از گاهی در روابط نزدیک خود احساس حسادت می‌کنیم و این مسأله کاملاً طبیعی است.
حسادت به ما کمک می‌کند تهدیدهای یک رابطه را شناسایی کنیم. در صورت مشاهده‌ی شریک زندگی عاشقانه‌ی خود در حال ملاقات با شخص دیگر یا دریافت توجه بیش از حد از طرف یک رقیب احتمالی، تجربه‌ی احساس حسادت کاملاً طبیعی و قابل درک است. اما اگر حسادت شما با واقعیت متناسب نباشد یا منجر به رفتارهای ناسالم شود، مانند بررسی تلفن همسرتان یا محدود کردن استقلال او، این مسأله می‌تواند منجر به مشکلات جدی شود.
محققان دریافته‌اند کسانی که الگوی دلبستگی اضطرابی/ پریشانی دارند بیشتر پتانسیل پایش و نظارت بر شریک زندگی خود را دارند. آن‌ها همچنین هنگام حسادت نسبت به افرادی که این الگوی دلبستگی را ندارند، احساس بدتری را تجربه می‌کنند.
از طرف دیگر، کسانی که الگوی دلبستگی تهاجمی/اجتنابی دارند، وقتی که احساس حسادت می‌کنند، احساس ترس و اندوه را تجربه نمی‌کنند. اما، به این خاطر که هم افراد مضطرب و هم افراد اجتنابی در اعتماد به دیگران مشکل دارند، هر دو الگو در مقایسه با افرادی که الگوی دلبستگی ایمن دارند، باورهای غیرمنطقی بیشتری را تجربه می‌کنند.
افراد دارای الگوی وابستگی ناامن، نه تنها احساس حسادت بیشتری را تجربه می‌کنند، بلکه ممکن است عمداً احساس حسادت شریک زندگی خود را تحریک کنند.
به طور خاص، داشتن الگوی دلبستگی اضطرابی/ پریشانی یا الگوی دلبستگی ترسی/ اجتنابی باعث می‌شود که فرد احساس حسادت بیشتری را تجربه کند. افرادی که دارای الگوی دلبستگی اضطرابی/ پریشانی هستند در ارتباطات خود عموماً بیشتر رفتارهای پرخاشگرانه را بروز می‌دهند در حالی که افراد دارای الگوی دلبستگی ترسی/ اجتنابی معمولاً رفتارهای مبتنی بر پرخاشگری منفعل را از خود بروز می‌دهند.
محققان حوزه دلبستگی چهار شرط لازم برای داشتن صمیمیت در یک رابطه را به این شکل توصیف کرده‌اند:
این توانایی‌ها همان‌طور که حدس می‌زنید، تحت تأثیر الگوی دلبستگی قرار می‌گیرند. افراد دارای الگوی دلبستگی ایمن، سطح تعامل بیشتری با شریک عاطفی خود دارند، با دوستان خود ارتباط و تعامل بیشتری برقرار می‌کنند و دوستان مشترک بیشتری با شریک عاطفی خود دارند. آن‌ها همچنین از نظر بیانی در روابط خود دارای شیوه‌ای اصیل و بکر هستند.
فراموش نکنید که صمیمیت در مورد دوستی‌های افلاطونی هم صدق می‌کند!
در مطالعه دیگری محققین به طور مشخص چندین زوج را وارد آزمایشگاه کرد تا تعامل آن‌ها با یکدیگر را مورد بررسی قرار دهند. محققان پس از گذشت مدتی هیچ تفاوتی بین شیوه‌های ارتباطی این زوج‌ها که دارای انواع الگوهای دلبستگی مختلفی بودند، مشاهده نکردند، اما شرکت‌کنندگانی که دارای الگوی دلبستگی ایمن بودند، نسبت به سایرین، مکالمات‌شان بیشتر جنبه‌ی حمایتی و تعاملی داشت.
کسانی که دارای الگوی دلبستگی ایمن هستند، عموماً صمیمیت جنسی بیشتری را با شریک عاطفی خود تجربه می‌کنند و همچنین گفتگوی بیشتری در مورد مسائل جنسی با همسر خود دارند و میزان کلی رضایت جنسی‌شان نسبت به سایر الگوها بیشتر است.
افراد دارای الگوی دلبستگی ناامن بیشتر احتمال دارد که از صحبت کردن در مورد مسائل جنسی با شریک زندگی خود مضطرب شوند یا از این کار ممانعت کنند.
در مورد مردان، داشتن هر دو الگوی دلبستگی اضطرابی و اجتنابی با احتمال بیشتری در مورد اعتیاد جنسی و تجربه کردن افکار و خواسته‌های جنسی نامعقول همراه است.
در مورد زنان، دلبستگی ناامن می‌تواند دلیل رفتارهای پرخاشگرانه جنسی باشد.
جالب اینجاست که سبک دلبستگی یک فرد پیش‌بینی بهتری از رضایت جنسی او در آینده، نسبت به میل جنسی او ارائه می‌دهد. در مورد لذت بردن زوجین از زندگی جنسی خود، داشتن یک سبک دلبستگی سالم حتی ممکن است اهمیتی بیشتر از میل جسمی داشته باشد.
داشتن یک الگوی دلبستگی ایمن به وضوح فواید خود را دارد و افرادی که دارای این سبک دلبستگی هستند به احتمال زیاد روابط صمیمی پایدارتر و طولانی‌تری دارند که هم سالم و هم راضی‌کننده هستند.
اما فقط به این دلیل که فردی الگوی دلبستگی ناامنی دارد (که البته خودش هیچ تقصیری در این خصوص ندارد)، به این معنی نیست که او برای همیشه در مورد صمیمیت مشکل خواهد داشت. در اینجا چند مورد ارائه شده است که می‌توانند به شما در تغییر الگوی تعاملاتتان در روابط صمیمی‌تان کمک کنند:
با کمی سخت‌کوشی و گشودگی می‌توانید بر الگوهای دلبستگی ناامن غلبه کنید و روابط سالم و شادتری را تجربه کنید.
منبع: Psychology Today, Psychology Today