پدیده «بی‌ارزش‌سازی» یا Enshittification به واقعیتی گریزناپذیر در اکوسیستم دیجیتال تبدیل شده است. بسیاری از اپلیکیشن‌ها و سرویس‌هایی که زمانی تجربه‌ای مطلوب و کاربرمحور ارائه می‌دادند، به‌تدریج زیر فشار مداوم برای حداکثرسازی سود سهامداران، کیفیت خدمات خود را فدا کرده‌اند.

به گزارش ایتنا و به نقل از Howtogeek، هرچند تعداد اندکی از پلتفرم‌ها توانسته‌اند در برابر این روند مقاومت کنند، اما برخی سرویس‌های پرکاربرد در سال ۲۰۲۵ به شکل محسوسی وضعیت بدتری نسبت به گذشته پیدا کرده‌اند.

 

ردیت




ردیت در سال جاری با موج گسترده‌ای از انتقادات کاربران، به‌ویژه در بخش بررسی یادداشت‌ها، مواجه شده است؛ انتقاداتی که در بسیاری موارد بی‌اساس هم نبوده‌اند. این اپلیکیشن اکنون بیش از هر زمان دیگری مملو از تبلیغات است. حتی در بخش نظرات نیز پست‌های تبلیغاتی نمایش داده می‌شوند که اگر کاربر برچسب کوچک «تبلیغ‌شده» زیر نام کاربری را نبیند، به‌راحتی با نظرات واقعی اشتباه گرفته می‌شوند.

 

از سوی دیگر، کاربران نسبت به ترجمه خودکار پست‌های ساب‌ردیت‌ها با استفاده از هوش مصنوعی و بدون هیچ‌گونه هشدار یا نشانه‌ای اعتراض کرده‌اند. این موضوع باعث سردرگمی کاربران شده است؛ به‌طوری‌که برخی افراد به زبان مادری خود نظر می‌دهند، در حالی که سایر نظرات به زبانی کاملاً متفاوت نمایش داده می‌شود.

ردیت همچنین به‌تازگی در قالب یک ویژگی آزمایشی (بتا)، امکان مرتب‌سازی نظرات را برای کاربرانی که وارد حساب کاربری خود نشده‌اند، حذف کرده است. حذف قابلیت‌های کلیدی، تصمیمی است که بیش از پیش نارضایتی کاربران را تشدید کرده است.

 

آمازون




آمازون را می‌توان یکی از نمونه‌های بارز بی‌ارزش‌سازی در دنیای فناوری دانست. این شرکت که کار خود را به‌عنوان یک فروشگاه آنلاین ساده برای خرید کتاب آغاز کرده بود، اکنون به غولی تبدیل شده است که تقریباً هر چیزی را عرضه می‌کند؛ اما تجربه کاربری آن در بدترین وضعیت خود قرار دارد.

 

یافتن محصولی که کاربر واقعاً قصد خرید آن را داشته باشد، به چالشی جدی تبدیل شده است. حتی با جست‌وجوی دقیق نام یک کالا، نخستین نتایج معمولاً به محصولات حمایت‌شده اختصاص دارند و کالای مورد نظر کاربر اغلب در پایین صفحه یا خارج از محدوده دید قرار می‌گیرد. آمازون به‌جای اولویت دادن به نیاز مشتری، محصولی را نمایش می‌دهد که بیشترین سود را برای شرکت به همراه دارد.

سایر خدمات آمازون نیز شرایط بهتری ندارند. نمایشگرهای هوشمند «اکو شو» (Echo Show) با افزایش چشمگیر تبلیغات در صفحه اصلی مواجه شده‌اند و پرایم ویدیو نیز از این روند مستثنی نیست؛ به‌طوری که تبلیغات برای مشترکان استاندارد پرایم به یک امر عادی تبدیل شده و تعداد آن‌ها در سال جاری افزایش یافته است. در چنین شرایطی، بسیاری از کاربران به خرید از خرده‌فروشان مستقل روی آورده‌اند.

 

دولینگو




دولینگو برای بسیاری از کاربران، به‌ویژه زبان‌آموزان، سال‌ها گزینه‌ای قابل قبول بوده است. هرچند پیش از سال ۲۰۲۵، نسخه رایگان این اپلیکیشن تبلیغات آزاردهنده‌ای داشت، اما همچنان استفاده از آن منصفانه به نظر می‌رسید.

 




این وضعیت با جایگزینی سیستم قدیمی «قلب» با سیستم جدید مبتنی بر «انرژی» تغییر کرد. در مدل قبلی، کاربران تا زمانی که بیش از پنج اشتباه مرتکب نمی‌شدند، امکان ادامه درس‌ها را داشتند. اما در سیستم جدید، انرژی حتی با پاسخ‌های صحیح نیز کاهش می‌یابد و ممکن است پس از تنها سه درس به پایان برسد. در نتیجه، کاربر برای ادامه یادگیری ناچار به تماشای تبلیغات، استفاده از gems یا خرید اشتراک پولی می‌شود.

این تغییر، کیفیت تجربه آموزشی را به‌طور محسوسی کاهش داده است و بسیاری از کاربران را به سمت استفاده از اپلیکیشن‌های جایگزین سوق داده است.

 

نتفلیکس




نتفلیکس زمانی به‌واسطه آرشیو گسترده‌ای از فیلم‌ها و سریال‌های مطرح، جایگاه ویژه‌ای در میان کاربران داشت. با راه‌اندازی سرویس‌های پخش اختصاصی توسط استودیوهای بزرگ، این مزیت به‌تدریج از بین رفت و کاربران برای دسترسی به محتوای محبوب خود ناچار به پرداخت چندین اشتراک شدند.

 




نتفلیکس با کاهش رشد کاربران، به تصمیماتی روی آورد که نارضایتی گسترده‌ای به دنبال داشت. از سخت‌گیری در اشتراک‌گذاری رمز عبور در سال ۲۰۲۳ گرفته تا محدودیت‌های جدید در پخش محتوا. تازه‌ترین اقدام این شرکت، حذف قابلیت «کست» از اپلیکیشن‌های موبایل برای اکثر دستگاه‌هاست؛ قابلیتی که پیش‌تر امکان پخش محتوا از تلفن همراه روی تلویزیون را فراهم می‌کرد.

اکنون این امکان عمدتاً به دستگاه‌های قدیمی کروم‌کست یا تلویزیون‌های سازگار با گوگل کست محدود شده و آن هم اغلب فقط برای کاربران طرح‌های بدون تبلیغ. توصیه رسمی نتفلیکس نیز این است که کاربران «از کنترل همراه دستگاه برای تماشا استفاده کنند»، موضوعی که بسیاری را به بازنگری در ادامه اشتراک این سرویس واداشته است.

 

اسپاتیفای




اسپاتیفای با افزودن کتاب‌های صوتی در سال ۲۰۲۳، اعلام کرد کاربران پریمیوم ماهانه ۱۵ ساعت امکان گوش دادن به این محتوا را دارند و برای زمان بیشتر باید هزینه اضافی پرداخت کنند. هرچند این اقدام در ظاهر یک مزیت جدید به نظر می‌رسد، اما پیامدهای پنهانی نیز داشت.

 




با اضافه شدن کتاب‌های صوتی، اشتراک پریمیوم اسپاتیفای به‌عنوان یک «Bundle» طبقه‌بندی شد؛ موضوعی که به این شرکت اجازه داد بر اساس توافق قانونی سال ۲۰۲۲، حق امتیاز کمتری به ناشران و ترانه‌سرایان آمریکایی پرداخت کند. در ژانویه ۲۰۲۵، اسپاتیفای از یک شکایت حقوقی در این زمینه جان سالم به در برد و عملاً پرداختی‌ها به هنرمندان کاهش یافت.

مضاف بر این، اپلیکیشن نیز با افت کیفیت مواجه شده است. موسیقی‌های تولیدشده توسط هوش مصنوعی بخش بزرگی از نمودارها را اشغال کرده‌اند و حذف آهنگ‌های اسپم همچنان به‌طور کامل انجام نشده است. در نتیجه، بسیاری از کاربران به فکر مهاجرت به سرویس‌های جایگزین پخش موسیقی افتاده‌اند.

در مجموع، سال ۲۰۲۵ برای بسیاری از اپلیکیشن‌های محبوب، سالی پر از انتقاد و نارضایتی بود؛ روندی که اگر متوقف نشود، می‌تواند اعتماد کاربران را بیش از پیش تضعیف کند.

source

توسط techkhabari.ir