۴ آذر ۱۴۰۴ را می‌توان یکی از مهم‌ترین روزهای تاریخ بازار کار دیجیتال در ایران دانست. برای نخستین‌بار، آزادکاری یا همان فریلنسری که سال‌ها بدون بیمه، بدون چارچوب قانونی و خارج از سازوکارهای رسمی فعالیت می‌کرد، رسماً به عنوان یک شغل معتبر و قابل استعلام شناخته شد. دولت با انتشار «دستورالعمل نظارت و اعتبارسنجی پایگاه آزادکاران»، مسیر جدیدی را پیش‌روی نیروی کار مستقل قرار داده است؛ مسیری که می‌تواند آینده اشتغال دیجیتال ایران را متحول کند.

آزادکاری از یک فعالیت پنهان به یک شغل رسمی تبدیل شد

تا پیش از این، هزاران فریلنسر ایرانی در حوزه‌های برنامه‌نویسی، طراحی، شبکه، تولید محتوا، ترجمه و خدمات دیجیتال فعالیت می‌کردند؛ اما هیچ‌گونه هویت حقوقی معتبر، بیمه شغلی، نظام رتبه‌بندی یا امکان شرکت در پروژه‌های رسمی دولتی نداشتند. با اجرای دستورالعمل جدید، آزادکاری رسماً وارد چارچوب اقتصاد دیجیتال کشور شده و از حالت پراکنده و غیررسمی، به یک نظام شغلی قابل ردیابی تبدیل شده است.

این دستورالعمل بر پایه زیرساخت‌های ملی مانند ثبت‌احوال، سامانه شاهکار، وزارت علوم، آموزش‌وپرورش، تأمین اجتماعی و سامانه‌های مالیاتی تدوین شده و جامع‌ترین سند تاریخ ایران در حوزه فریلنسینگ محسوب می‌شود.

پایگاه آزادکاران؛ اولین شناسنامه دیجیتال برای فریلنسرها

مهم‌ترین دستاورد این طرح، ایجاد «پایگاه آزادکاران» است؛ یک سامانه رسمی که همانند شناسنامه حرفه‌ای عمل می‌کند. هر آزادکار برای فعالیت رسمی باید در این سامانه احراز هویت و اعتبارسنجی شود.

اعتبارسنجی در دو سطح انجام می‌شود:

۱. اعتبارسنجی هویت پایه

• احراز هویت ثبت احوال

• تطبیق شماره ملی با سامانه شاهکار

• تطبیق چهره با هوش مصنوعی

• زنده‌سنجی یا Liveness Detection

• صدور امضای دیجیتال (PKI)

۲. اعتبارسنجی مهارتی و شغلی

• استعلام مدارک تحصیلی وزارت علوم

• استعلام دوره‌های فنی و حرفه‌ای

• سابقه بیمه تأمین اجتماعی

• سابقه مالیاتی

• گواهی حسن انجام کار

• گواهی خاتمه پروژه‌ها

این اعتبارسنجی‌ها در مجموع یک رزومه رسمی، معتبر و قابل استعلام برای فریلنسر ایجاد می‌کند؛ چیزی که تا امروز در کشور وجود نداشت.

سیستم رتبه‌بندی؛ استاندارد جدید ارزیابی فریلنسرها

رتبه‌بندی یکی از مهم‌ترین بخش‌های این طرح است. آزادکاران بر اساس ۹ شاخص تا سقف ۱۰۰ امتیاز دریافت می‌کنند. این شاخص‌ها شامل تعداد پروژه‌های موفق، داشتن گواهی مهارت، نمونه کار، سوابق بیمه، رزومه حرفه‌ای و حتی اختراع یا ثبت محصول می‌شود.

حداقل امتیاز نمایش پروفایل ۳۰ تعیین شده است. همچنین از پنج سال بعد، بازخورد کارفرمایان نیز با دامنه ±۵ امتیاز، به‌صورت پویا در سیستم اعمال خواهد شد. این رتبه‌بندی می‌تواند کیفیت همکاری‌ها را افزایش دهد و اعتماد کارفرمایان را به‌طور چشمگیری بالا ببرد.

برای اولین‌بار: امکان دریافت قرارداد دولتی توسط آزادکاران

یکی از بزرگ‌ترین دستاوردهای این طرح، اجازه ورود فریلنسرها به سامانه تدارکات الکترونیکی دولت (ستاد) است. این یعنی:

• امکان شرکت در پروژه‌های دولتی

• امکان برنده شدن در مناقصات

• دریافت مفاصاحساب مالیاتی و بیمه‌ای

• ورود رسمی به بازار بزرگ قراردادهای دولتی

این اتفاق، فریلنسری را از یک کار شخصی کوچک، به یک فعالیت حرفه‌ای با ظرفیت درآمدی بسیار بزرگ تبدیل می‌کند.

بیمه پروژه‌ای؛ رؤیایی که بالاخره تحقق یافت

سازمان تأمین اجتماعی موظف شده است حق بیمه پروژه‌های آزادکاران را ثبت کند و مفاصاحساب را برخط صادر نماید. این موضوع برای اولین‌بار تاریخ، فریلنسری را وارد نظام بیمه کشور می‌کند. همچنین امکان بیمه نیروهای کمکی در پروژه نیز فراهم شده است.

جمع‌بندی: آغاز تحول بزرگ در اقتصاد دیجیتال ایران

به رسمیت شناختن فریلنسری، آغاز یک مسیر تاریخی است. از این پس:

• آزادکارها هویت شغلی رسمی دارند

• کارفرمایان می‌توانند سوابق معتبر را بررسی کنند

• همکاری‌ها شفاف‌تر و قابل پیگیری می‌شود

• بیمه و رتبه‌بندی به استاندارد بازار تبدیل می‌شود

• و فریلنسینگ به یکی از ستون‌های اقتصاد دیجیتال ایران بدل خواهد شد

اگر این دستورالعمل دقیق اجرا شود، می‌تواند بزرگ‌ترین تحول در آینده نیروی کار مستقل کشور باشد.

منبع: شرق