پلتفرم کاریابی جاب‌ویژن در گزارشی با عنوان «راهنمای انتخاب رشته با نگاه به شرایط بازار کار» به بررسی وضعیت آموزش عالی و بازار کار کشور پرداخته است. این گزارش با تحلیل داده‌های مربوط به بیش از ۵۰۰ هزار فارغ‌التحصیل، تصویری روشن از ارتباط میان دانشگاه، رشته تحصیلی و میزان اشتغال ارائه می‌دهد و دانشگاه‌ها و رشته‌ها را بر اساس رضایت فارغ‌التحصیلان و شرایط کاری آنها رتبه‌بندی کرده است.

نارضایتی گسترده در میان فارغ‌التحصیلان

بر اساس این مطالعه، ۶ نفر از هر ۱۰ فارغ‌التحصیل دانشگاهی از رشته یا دانشگاه خود ناراضی هستند. به بیان دیگر، حدود ۶۰ درصد از دانش‌آموختگان انتخاب‌های تحصیلی خود را اشتباه می‌دانند.
مهم‌ترین عامل این نارضایتی، مشکلات بازار کار عنوان شده است؛ از جمله «نبود فرصت شغلی مرتبط» و «ناتوانی دانشگاه‌ها در تسهیل ورود به بازار کار». نتایج همچنین نشان می‌دهد افراد بیکار سطح نارضایتی بسیار بیشتری نسبت به شاغلان دارند که اهمیت بازار کار در رضایت تحصیلی را پررنگ‌تر می‌کند.

تغییر نگاه پس از ورود به دانشگاه

یافته‌های جاب‌ویژن نشان می‌دهد بسیاری از دانشجویان بعد از ورود به دانشگاه و کسب اطلاعات بیشتر درباره شرایط واقعی اشتغال، نگاه متفاوتی به انتخاب رشته پیدا می‌کنند. بخش قابل‌توجهی از آنان اذعان کرده‌اند که اگر پیش‌تر از وضعیت بازار کار مطلع بودند، رشته‌هایی مانند مهندسی کامپیوتر و فناوری اطلاعات، مدیریت، پزشکی، دندانپزشکی و مدیریت مالی را انتخاب می‌کردند. در این میان رشته‌های مرتبط با فناوری اطلاعات و کامپیوتر بیشترین میزان تقاضا را به خود اختصاص داده‌اند.

مشاغل نامرتبط؛ عامل اصلی نارضایتی

طبق گزارش، اشتغال در مشاغل نامرتبط با رشته تحصیلی نارضایتی را ۲.۵ برابر افزایش می‌دهد. در این میان گروه شغلی دیجیتال مارکتینگ و سئو بیشترین سهم از نیروهای کاری را دارد که در رشته‌های نامرتبط تحصیل کرده‌اند. این موضوع ضعف ارتباط میان دانشگاه و بازار کار را بیش از پیش آشکار می‌کند.

فاصله دانشگاه‌ها با نیازهای واقعی بازار کار

نتایج جاب‌ویژن تاکید دارد که دانشگاه‌های کشور نتوانسته‌اند خود را با تحولات سریع بازار کار تطبیق دهند. بسیاری از رشته‌های دانشگاهی فعلی همچنان بر اساس ساختارهای قدیمی ارائه می‌شوند و ارتباط مستقیمی با نیازهای واقعی و به‌روز بازار کار ندارند. این عدم همگامی، مهم‌ترین عامل نارضایتی فارغ‌التحصیلان عنوان شده است.

رشته‌ها و دانشگاه‌های موفق در رضایت شغلی

در این گزارش رشته‌های دانشگاهی بر اساس شاخص‌هایی چون رضایت از درآمد، رضایت شغلی و فرصت‌های شغلی موجود رتبه‌بندی شده‌اند. نتایج نشان می‌دهد رشته‌های مهندسی کامپیوتر و فناوری اطلاعات، مهندسی صنایع و مالی و حسابداری در هر سه بعد عملکرد مطلوب‌تری داشته‌اند.
از نظر دانشگاه‌ها نیز سه مرکز آموزشی دانشگاه صنعتی شریف، دانشگاه تهران و دانشگاه صنعتی امیرکبیر بیشترین میزان رضایت فارغ‌التحصیلان را به دست آورده‌اند.

رابطه مستقیم درآمد و رضایت تحصیلی

یکی از یافته‌های مهم این تحقیق، وجود رابطه مستقیم میان میزان درآمد و سطح رضایت از تحصیلات است. دانش‌آموختگانی که درآمد بالاتری دارند، رضایت بیشتری از رشته و دانشگاه خود ابراز کرده‌اند. این موضوع نشان می‌دهد که موفقیت در بازار کار نه تنها آینده مالی افراد را تضمین می‌کند، بلکه نقشی کلیدی در میزان رضایت از انتخاب‌های تحصیلی دارد.

جمع‌بندی

گزارش جاب‌ویژن بار دیگر اهمیت انتخاب رشته آگاهانه و مبتنی بر نیازهای بازار کار را برجسته می‌سازد. در حالی‌که بخش زیادی از فارغ‌التحصیلان از تصمیمات تحصیلی خود ناراضی‌اند، رشته‌ها و دانشگاه‌هایی که ارتباط بیشتری با بازار کار دارند، توانسته‌اند رضایت بالاتری کسب کنند. کارشناسان معتقدند برای کاهش این شکاف، باید نظام آموزش عالی کشور با سرعت بیشتری به سمت بازارمحور شدن حرکت کند و دانشجویان نیز هنگام انتخاب رشته، نگاه دقیق‌تری به آینده شغلی خود داشته باشند./پیوست