نبود ثبات اقتصادی و مشکلات زیرساختی باعث شده بسیاری از سرمایه‌گذاران و کارآفرینان ایرانی ترجیح دهند منابع خود را به بازارهای خارجی، به‌ویژه کشورهای همسایه عربی، اختصاص دهند. این روند طی سال‌های اخیر شدت گرفته و بنیان‌گذاران شرکت‌هایی مانند سرآوا، تپسی و الوپیک نمونه‌های بارز آن هستند.
«علی عبدالهی»، کارشناس اقتصاد دیجیتال، نبود ثبات اقتصادی و مسائل زیرساختی را از دلایل اصلی عدم جذابیت اکوسیستم داخلی می‌داند. او معتقد است این وضعیت نه تنها توان مالی استارتاپ‌ها را کاهش می‌دهد، بلکه انگیزه نسل جدید کارآفرینان را برای ورود به این حوزه تضعیف کرده است.
سرمایه‌گذاران ایرانی در عراق و کشورهای منطقه
بنیان‌گذار سرآوا، «سعید رحمانی»، به همراه «محمد الحکیم»، مدیرعامل سابق کریم در عراق و اردن، صندوق سرمایه‌گذاری جسورانه‌ای با نام EQIQ راه‌اندازی کرده‌اند که تمرکز اصلی آن بر استارتاپ‌های عراقی در حوزه تجارت الکترونیک، لجستیک و فین‌تک است. تا کنون این صندوق حدود ۸.۵ میلیون دلار در پنج استارتاپ سرمایه‌گذاری کرده و در حال جذب سرمایه جدید به ارزش ۱۵ میلیون دلار است.
در همین مسیر، استارتاپ باکسی به هم‌بنیان‌گذاری «مهرشاد پزشک» از الوپیک و سرمایه‌گذاری EQIQ فعالیت خود را در عراق آغاز کرده است. این پلتفرم هوشمند، بیش از ۱۵۰۰ شرکت پستی عراق را یکپارچه کرده و فرآیندهای ارسال را با الگوریتم‌های هوش مصنوعی بهینه‌سازی می‌کند.
استارتاپ‌های ایرانی در امارات و کشورهای منطقه
«میلاد منشی‌پور»، بنیان‌گذار تپسی، با استارتاپ جدید خود AIR Prop وارد بازار جهانی مشاوره املاک شده و دفتر مرکزی آن در دبی مستقر است. این استارتاپ تاکنون موفق به جذب ۲۰ میلیون دلار سرمایه از Unique Properties شده و نخستین پلتفرم مبتنی بر هوش مصنوعی در منطقه را راه‌اندازی کرده است.
همچنین، بنیان‌گذاران اسنپ، محمود فوز و ایاد القصار، با راه‌اندازی Qlub در دبی فعالیت خود را گسترش داده‌اند. این پلتفرم امکان مشاهده منو، سفارش و پرداخت در کافه‌ها و رستوران‌ها را از طریق موبایل فراهم می‌کند و تاکنون چند راند سرمایه‌گذاری چند میلیون دلاری را پشت سر گذاشته است.
محورهای اصلی خروج سرمایه استارتاپی
«علی عبدالهی» خروج سرمایه‌ها از اکوسیستم داخلی را ناشی از دو محور اصلی می‌داند:
-
اقتصادی: نبود ثبات کلان، نوسانات شدید نرخ ارز، تغییرات مکرر سیاست‌های مالی و پولی، و نبود سیاست‌های حمایتی کارآمد.
-
زیرساختی: قطعی برق و انرژی، ضعف زیرساخت‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری، محدودیت واردات تجهیزات پیشرفته و اینترنت و شبکه ناکافی.
وی توضیح می‌دهد که محدودیت‌های بازار داخلی و تحریم‌ها نیز انگیزه کارآفرینان را برای حضور در بازارهای جهانی افزایش داده است.
پیامدهای خروج سرمایه‌ها
خروج سرمایه‌ها تأثیرات جدی بر اقتصاد دیجیتال ایران دارد:
-
کاهش توان مالی استارتاپ‌ها
-
تضعیف انگیزه نسل جدید کارآفرینان
-
تضعیف چرخه نوآوری داخلی
عبدالهی معتقد است که زمانی که کارآفرینان موفق الگوی مهاجرت را انتخاب می‌کنند، نسل تازه‌نفس نیز از ابتدا به فکر خروج می‌افتد.
فرصت‌های اصلاح و بازگشت سرمایه
با این حال، راهکارهایی برای بازگرداندن انگیزه و سرمایه به اکوسیستم داخلی وجود دارد:
-
ارائه اعتبار مالیاتی به شرکت‌های نوآور
-
تسهیل ورود استارتاپ‌ها به بازار سرمایه
-
تقویت ثبات اقتصادی و شفافیت سیاست‌ها
او تأکید می‌کند: «نوآوری در انتظار تصمیم‌های بوروکراتیک نمی‌ماند؛ سرمایه به سمت محیط‌های باثبات و غنی حرکت می‌کند و سرعت در اصلاح سیاست‌ها شرط اصلی حفظ اقتصاد دیجیتال ایران است.»/دیجیاتو
source