برنامه اعمال تعرفههای ثانویه ۱۰۰ تا ۵۰۰ درصدی برای طرفهای تجاری با روسیه موضوع جدیدی نیست؛ چرا که تعدادی از جمهوریخواهان و در رأس آنها سناتور لیندسی گراهام از چندین ماه پیش تاکنون به دنبال اجرای آن بودهاند.
اما مشکل اصلی در اعمال تعرفههای ثانویه علیه روسیه این است که پیامدهای اجرای آن ممکن است دامنگیر بسیاری از کشورها شود که البته در این میان احتمالاً تفاوت چندانی بین متحدان و غیرمتحدان آمریکا وجود نخواهد داشت. بر این اساس در حالی که تکلیف کشورهایی همچون چین با اعمال این تعرفهها روشن است، برخی دیگر از طرفهای تجاری روسیه که در عین حال مدعی اتحاد با واشنگتن هستند، شرایط دشوار و مبهمی را پیش رو خواهند داشت.
بدون تردید هند را میتوان در رأس همه این کشورها قرار داد. هند از زمان آغاز جنگ اوکراین و اعمال تحریمهای غرب علیه روسیه، به یکی از بزرگترین واردکنندگان نفت خام این کشور تبدیل شده چنانکه معادلات نفتی با هند نزدیک به ۲۰ درصد از درآمدهای نفتی مسکو را شکل میدهد. حالا همان طور که لیندسی گراهام میگوید دهلینو باید انتخابی دشوار میان مسکو و واشنگتن داشته باشد. عکسالعمل دهلینو نسبت به این قضیه تاکنون دوپهلو بوده است؛ از یک سو صحبت از تکثر در تأمین منابع انرژی را به میان آورده و از سوی دیگر بر تأمین نیازهای انرژی این کشور بر مبنای عرضه جهانی و تدارک انرژی مقرون به صرفه برای مردم تأکید کرده است.
اما تبعات منفی تحریمهای ثانویه روسیه میتواند دامنگیر دیگر متحدان آمریکا هم بشود. به عنوان مثال چندی پیش اندیشکده «مرکز تحقیقات انرژی و هوای پاک» از این موضوع پرده برداشت که بخش قابل ملاحظهای از نفت خام خریداری شده از روسیه توسط هند، پس از پالایش در این کشور، به اتحادیه اروپا منتقل میشود. در واقع این یک راه گریز قانونی از تحریم به شمار میآید؛ چرا که تحریمها صرفاً نفت خام روسیه و نه مشتقات و فراوردههای مرتبط با آن را هدف قرار دادهاند. این وابستگی غیرمستقیم اتحادیه اروپا به نفت روسیه، جدا از منابع انرژی است که برخی کشورهای اروپایی مانند جمهوری چک، اسلوونی و مجارستان همچنان از طریق واردات از روسیه تأمین میکنند.
افزون بر بحث انرژی، جهان غرب و به ویژه اروپا با چالش تجارت فولاد و آلومینیوم با روسیه هم مواجه است. با توجه به اینکه روسیه یکی از بزرگترین تأمینکنندگان آهن، فولاد و آلومینیوم در جهان به شمار میآید، اروپا هنوز نتوانسته وابستگی کامل خود به واردات از روسیه را قطع کند. برهمین اساس آمارها نشان میدهد تنها در پنج ماه ابتدای سال جاری میلادی، بیش از ۵میلیون تُن محصولات آهن و فولاد از روسیه به اروپا وارد شده و درآمد روسیه از این محل بیش از ۲ میلیارد و ۵۰۰ میلیون یورو بوده است. در این شرایط اعمال تحریمهای ثانویه از سوی واشنگتن میتواند ضربهای کاری به صنایع اروپا وارد کند و چالشی دشوار را پیش روی آنها قرار دهد.
∎