باشگاه خبرنگاران جوان؛ زهره شعبانی  – بحران کم آبی در قم و وضعیت بحرانی سد پانزده خرداد تنها یک مسئله جغرافیایی نیست؛ بلکه داستانی پر از احساس و نگرانی درباره زندگی، محیط زیست و آینده نسل‌هاست.

تصور کنید کوهی از سنگ و خاک که روزگاری سد پانزده خرداد را در خود جای داده بود؛ جایی که رود‌ها به هم می‌پیوستند و حیات را به دشت‌ها و مزارع اطراف هدیه می‌ دادند. اکنون، اما آن چشم‌ انداز پررونق جای خود را به ترک‌ های عمیق در دل زمین داده است.

وضعیت نگران کننده این سد نه تنها زخم‌هایی عمیق بر پیکر زمین گذاشته، بلکه آینده آبی را نیز به شدت تحت تاثیر قرار خواهدداد.

ناترازی پنهان آبی قم

ناترازی پنهان آب در استان قم یکی از چالش‌های جدی است که به دلیل کاهش منابع آبی و مدیریت ناکارآمد به وجود آمده است.

طبق گزارش‌های رسمی، تعداد چاه‌های حفر شده در استان قم از ۸۵۰ حلقه در سال ۱۳۶۵ به ۶۶۰۰ حلقه در سال ۱۳۹۵ رسیده است، که نشان‌دهنده افزایش شش‌برابری حفر چاه‌ها در این مدت است. این افزایش بی‌رویه چاه‌ها، فشار زیادی بر منابع زیرزمینی وارد کرده و موجب کاهش سطح آبخوان‌ها شده است.

بنا بر اعلام کارشناسان این ناترازی باعث افت میانگین سالانه بیش از یک متر سطح آب آبخوان‌ها و وقوع پدیده فرونشست در برخی از دشت‌های استان شده است. در صورت ادامه این روند، جیره‌بندی آب در سه سال آینده اجتناب‌ناپذیر خواهد است. بر اساس گزارش‌ها، کاهش بیش از ۸۸ درصدی آب سد ۱۵ خرداد و وابستگی به آب انتقالی از سرشاخه‌های دز، از جمله مشکلات اصلی تأمین آب شرب در این منطقه است.

وضعیت نگران کننده سد‌های تامین کننده آب شرب قم

احمدی جبلی مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای قم با بیان اینکه وضعیت آب استان در سال آبی جاری مطلوب نیست،می گوید: از دو سد پانزده خرداد و کوچری که تأمین کننده آب شرب قم هستند در حال حاضر سد پانزده خرداد حدود ۲۱ میلیون مترمکعب آب دارد که ۲/۵ میلیون مترمکعب آن قابل استفاده می‌باشد و ۱۸/۵ میلیون مترمکعب آن حجم مرده و قابل استحصال نیست.

او افزود: با توجه به اینکه بیش از ۸۰ درصد آب شرب قم از خارج استان تأمین می‌شود، در حال حاضر سد کوچری با گنجایش ۲۰۷ میلیون مترمکعبی، حدود ۹۹ میلیون مترمکعب آب دارد و نزدیک ۵۲ درصد آن خالی است که در مقایسه با سال قبل در همین زمان به میزان هشت درصد کاهش حجم دارد لذا می‌طلبد همشهریان عزیز با درست مصرف کردن و صرفه جویی آب، خادمین خود در شرکت‌های آب و آبفا را جهت خدمت رسانی بهتر همراهی نمایند. 

به گفته مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای قم،ناترازی آب، یا به عبارتی تعادل نامناسب میان عرضه و تقاضای منابع آبی، چالشی است که در سال‌های آینده ممکن است بحران‌هایی جدی‌تر از امروز ایجاد کند. عوامل مختلفی، از جمله تغییرات اقلیمی، افزایش جمعیت، رشد صنایع و سوءمدیریت منابع آبی، همگی نقش مهمی در تشدید این ناترازی ایفا می‌کنند.

او گفت:با وجود این چالش‌ها، راه‌حل‌هایی نیز وجود دارد. ارتقای فناوری‌های بهره‌وری آب، مانند استفاده از سیستم‌های آبیاری هوشمند در کشاورزی، استفاده از تکنولوژی تصفیه و بازچرخانی آب، و بهینه‌سازی مصرف آب در صنایع و شهر‌ها می‌توانند نقش مهمی در کاهش این ناترازی داشته باشند. همچنین، فرهنگ‌سازی و آموزش عمومی درباره مصرف بهینه آب می‌تواند تغییرات بزرگی ایجاد کند.

وقتی که زمین ترک برمی‌دارد و رود‌ها صدای خود را از دست می‌دهند، تازه می‌فهمیم که آب تنها مایه حیات نیست، بلکه نفس زمین و ضربان زندگی است. خشکسالی و ناترازی آب، فقط یک چالش زیست‌محیطی نیست؛ بلکه هشداری است برای همه ما که آینده، در گرو تصمیم‌ها و رفتار‌های امروزمان است.