طبق آمار ارائه شده توسط مجموعه Triple-A، ایران پنجمین کشور دوستدار ارز دیجیتال پس از امارات، ویتنام، عربستان و سنگاپور است و بیش از ۱۳ درصد جمعیت ایران ارز دیجیتال دارند. این در حالی است که داده‌های ارائه شده توسط این مجموعه برای سال‌های گذشته است و براساس اطلاعات و نظرسنجی‌های داخلی انتظار می‌رود رتبه ایران در جدول کشورهای دوستدار ارز دیجیتال افزایش یافته و در بین سه کشور اول فهرست قرار گرفته باشد.

این فهرست نشان می‌دهد که مردم ایران نسبت به سایر کشورها، درصد بیشتری از علاقمندی به فعالیت در بازار ارز دیجیتال را دارند. سوال مهم اما این است که چرا کاربران و سرمایه‌گذاران ایرانی دوستدار ارز دیجیتال هستند؟ در این مقاله به بررسی دلایل حضور ایران در این فهرست می‌پردازیم و نکات مهم در ارتباط با آن را بررسی می‌کنیم.

چرا ایران پنجمین کشور دوستدار ارز دیجیتال است؟

در طی سال‌های گذشته و به خصوص از سال ۹۶ به این سمت، رشد نقدینگی در کشور منجر به افزایش شدید نرخ تورم شده است. پیش از این، نرخ تورم کشور، نهایتا تا ۲۰ درصد افزایش را تجربه می‌کرد و نوسانات بالای ۲۰ درصد معمولا بسیار تند و زودگذر بود. اما پس از سال ۱۳۹۶ این عدد تغییر کرده و تقریبا ما شاهد نرخ تورم نزدیک به ۴۰ درصد بوده‌ایم.

تورم بالا یکی از دلایل علاقمندی کاربران ایرانی به سرمایه‌گذاری در ارزهای دیجیتال بوده است. سرمایه‌گذاران ایرانی برای اینکه بتوانند ارزش دارایی‌های خود را در طی زمان حفظ کنند به سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلفی از جمله مسکن، طلا، دلار، بورس، سکه و ارزهای دیجیتال روی آورده‌اند.

در بین این بازارها سرمایه‌گذاری در بازار طلا، سکه، دلار و زمین از گذشته نیز توسط کاربران ایرانی انجام می‌شده است اما این افزایش شدید تورم، اکثر ایرانی‌ها را به سمت سرمایه‌گذاری در بازار کریپتو از طریق صرافی‌های ارز دیجیتال مثل Rabex.ir سوق داده است. امروزه می‌توان دید که اکثر ایرانی‌ها بخش زیادی از سرمایه خود را در یکی از این بازارها سرمایه‌گذاری کرده‌اند تا حداقل ارزش دارایی‌هایشان ثابت بماند.

در سال‌های ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ عمده سرمایه‌گذاران مبتدی و جدید به بازار بورس متمایل شدند و شاهد فعالیت چند میلیون نفری افراد در این بازار بودیم اما ریزش شدید بورس و ضرر کردن بسیاری از آن‌ها، منجر به خروج سرمایه از این بازار شد. دخالت‌های دولت‌های مختلف در این بازار به شکلی بوده که هنوز پس از گذشت چند سال کاربران کمتری علاقمند به ورود دوباره به بازار بورس هستند.

به هر حال تب و تاب شکل گرفته در بازار بورس باعث شد که بسیاری از ایرانی‌ها با بازارهای مختلف مالی آشنا شوند و روش‌های جدیدتری را برای سرمایه‌گذاری‌های خود در نظر بگیرند. بازار فارکس به عنوان بزرگترین بازار بین‌المللی توانست بسیاری از کاربران را به خود جلب کند اما ماهیت معامله‌گری و نه سرمایه‌گذاری آن باعث شد که کاربران، خرید بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال از سایت رابکس را گزینه بهتری تلقی کنند.

بنابراین، ایرانی‌ها در سال‌های گذشته به لزوم سرمایه‌گذاری پی بردند و فعالیت کوتاه مدت در بازار بورس، آن‌ها را با بازارهای مالی بین‌المللی مثل فارکس و ارز دیجیتال آشنا کرد. در واقع ایرانی‌ها در سال‌های گذشته متوجه شدند که باید سرمایه‌گذاری کنند اما اینکه در کجا سرمایه‌گذاری کنند، مشخص نبود و در طی زمان هر شخصی براساس اطلاعات خود، بازار مورد نظر خود را انتخاب کرد.

آمارها نشان می‌دهد که بسیاری از کاربران ایرانی سرمایه‌گذاری در ارزهای دیجیتال را به عنوان یک روش نسبتا مطمئن برای سرمایه‌گذاری پذیرفته‌اند و در حال حاضر بیش از ۱۰ میلیون (و شاید خیلی بیشتر) نفر دوستدار ارز دیجیتال در این بازار فعال هستند. دلایل مختلفی را می‌توان برای علاقمندی ایرانی‌ها به ارز دیجیتال عنوان کرد اما پیش از آن نیاز است که کمی در مورد دغدغه‌های سرمایه‌گذاران ایرانی و خواسته‌های آن‌ها در مورد بازار صحبت کنیم.

دغدغه اصلی سرمایه‌گذار ایرانی حفظ ارزش پول است

به نظر می‌رسد بزرگترین دغدغه سرمایه‌گذار ایرانی در مرحله اول حفظ ارزش پول است. تورم چهل درصد سالانه به این معنی است که اگر سرمایه‌گذاری مبلغ ریالی خود را در بانک با ۳۰ درصد سالانه هم سرمایه‌گذاری کند، آخر سال ارزش دارایی او ۱۰ درصد کاهش پیدا می‌کند. یعنی سرمایه‌گذار ایرانی با پس انداز پول خود در بانک نه تنها نفعی نمی‌برد بلکه از ارزش دارایی او نیز کاسته می‌شود. بنابراین، سرمایه‌گذار ایرانی در وهله اول به دنبال حفظ ارزش پول خود است.

در گذشته کاربران با خرید دلار کاغذی از پول خود در برابر تورم محافظت می‌کردند و با این روش ارزش دلاری دارایی‌های آن‌ها حفظ می‌شد. امروزه این کار با استفاده از خرید تتر و سایر استیبل کوین‌ها امکان‌پذیر است. خرید تتر از صرافی رابکس و دیگر صرافی‌ها به جای دلار و نگهداری از آن یکی از دلایل علاقه مردم ایران به بازار ارز دیجیتال است که مزیت‌هایی چون سرعت بالا در خرید، فروش آسانتر، نگهداری راحت و فعالیت در فضای ارز دیجیتال و کسب سود دلاری را نیز به همراه دارد.

علاوه بر سرمایه‌گذاران دلار، که تتر را جایگزین دلار کاغذی کرده‌اند و همین منجر به افزایش کاربران ایرانی به عنوان کشور دوستدار ارز دیجیتال شده است، امکان استفاده از تتر و ارزهای دیجیتال برای تراکنش‌های بین‌المللی نیز دیگر عامل ورود کاربران ایرانی به بازار ارز دیجیتال است. امروزه بسیاری از خانواده‌ها برای ارسال پول به فرزندان خود که در خارج از کشور تحصیل می‌کنند از این روش استفاده می‌کنند که هم هزینه کمتری دارد و هم به سرعت انجام می‌شود.

کسب سود دلاری، از دلایل اصلی علاقه به ارزهای دیجیتال

بررسی‌های آماری نشان می‌دهد که کمتر از ۱۰ درصد سرمایه‌گذاران ایرانی ارز دیجیتال، بر روی تتر و سایر استیبل کوین‌ها سرمایه‌گذاری کرده‌اند و مابقی سرمایه‌گذارها، پول خود را به ارزهای دیجیتال نوسانی تبدیل کرده‌اند. از جمله مهمترین رمز ارزهایی که در پرتفوی بیشتر سرمایه‌گذاران ایرانی دیده می‌شود می‌توان به رمز ارزهای بیت کوین، دوج کوین، شیبا اینو، اتریوم، کاردانو، ترون، ریپل و بایننس کوین اشاره کرد.

این آمار به ما نشان می‌دهد که تنها دلیل علاقه ایرانی‌ها به بازار ارز دیجیتال حفظ ارزش دلاری سرمایه نیست و کاربران ایرانی به دنبال سرمایه‌گذاری در ارزهای دیجیتال و افزایش ارزش دلاری دارایی‌های خود نیز هستند. در این بین بیشتر ایرانی‌ها با انتخاب ارزهای مطرح بازار ریسک کمتری را تحمل کرده‌اند اما وجود میم کوین‌هایی مثل دوج و شیبا در سبد سرمایه‌گذاری اکثر ایرانی‌ها نشان می‌دهد که نوعی ذهنیت قمار با پول به منظور افزایش شدید دارایی نیز در کاربران ایرانی دیده می‌شود.

استفاده از فرصت‌های جدید سرمایه‌گذاری

علاوه بر کسب سود از هولد ارزهای دیجیتال و در برخی مواقع ترید آن‌ها، کاربران ایرانی از روش‌های دیگر سرمایه‌گذاری در بازار ارزهای دیجیتال نیز به منظور کسب درآمد استفاده می‌کنند. دنیای ارزهای دیجیتال فضای جدیدی را پیش روی کاربران قرار داده است که در آن می‌توان از روش‌های مختلفی مثل ایردراپ، شرکت در عرضه اولیه، فعالیت در بازار NFT، استیکینیگ ارز دیجیتال و فعالیت در پروژه‌های امور مالی غیرمتمرکز مثل تامین نقدینگی و وام دهی به کسب سود پرداخت.

بررسی بر روی داده‌های موجود در صرافی‌ها نشان می‌دهد که در مواقعی که یک پروژه ارز دیجیتال جدید از توکن خود رونمایی می‌کند و این رمز ارز لیست می‌شود، در همان روزهای اول تعداد زیادی از کاربران توکن‌های خود را در پلتفرم می‌فروشند. این موضوع نشان می‌دهد که به خصوص در حوزه ایردراپ و فعالیت در پروژه‌های جدید کاربران ایرانی زیادی فعال هستند و گزاره ایران پنجمین کشور دوستدار ارز دیجیتال است در این حوزه نیز صادق است.

در طی دو سه سال گذشته خرید و فروش ارز دیجیتال توسط هنرمندان نیز رشد گسترده‌ای داشته است که این مورد نیز حاصل فعالیت هنرمندان ایرانی به عنوان پنجمین کشور دوستدار ارز دیجیتال در دنیای NFT و کسب درآمد از طریق آن است. به هر حال، روش‌های جدید سرمایه‌گذاری به کاربران این امکان را داده است که به کسب درامد دلاری بپردازند و ارزش دارایی دلاری خود را نیز افزایش دهند.

آیا این همه علاقه به ارزهای دیجیتال ریسک بالایی ندارد؟

بازار ارز دیجیتال هنوز به صورت رسمی در کشور مورد قبول و قانون‌گذاری قرار نگرفته است و حتی در صورت قانون‌گذاری نیز به دلیل ماهیت غیرمتمرکز آن همواره ریسک فعالیت در آن بسیار بالا است. امروزه شاهد ایجاد و توزیع تعداد زیادی توکن ارز دیجیتال هستیم که بسیاری از آن‌ها کاربرد خاصی ندارند و ممکن است بنا به هر دلیل شاهد ریزش قیمت آن‌ها باشیم.

کاربران ایرانی با فعالیت در ارزهای دیجیتال ریسک‌هایی مثل مسدود شدن دارایی‌ها توسط شرکت‌هایی مثل تتر، از دست دادن سرمایه در پروژه‌های کلاهبرداری، از دست دادن دارایی به واسطه مشکل در قراردادهای هوشمند پروژه، ریزش شدید قیمت ارزهای دیجیتال در اثر اتفاقات مختلف و مشکلات مرتبط با کیف پول ارز دیجیتال را به جان می‌خرند. در صورت نداشتن اطلاعات کافی از بازار و سهل‌انگاری این مساله ممکن است منجر به از دست رفتن کل سرمایه کاربران شود.

در سال‌های گذشته تجربه نشان داده است که بزرگترین ریسک و معضل فعالیت در ارزهای دیجیتال برای ایران ایران پنجمین کشور دوستدار ارز دیجیتال مربوط به پروژه‌های کلاهبرداری پانزی است که توسط عده‌ای سودجو ایجاد شده و در اثر آن سرمایه بسیاری از کابران از بین رفته است.

پروژه‌هایی مانند کینگ مانی و یونیک فایننس و پروژه‌های پانزی مرتبط با دریافت سود ثابت از استیک ترون از جمله معروف‌ترین این پروژه‌ها بوده است. جذب شدن کاربران ایرانی به این پروژه‌ها نشان می‌دهد که همچنان بسیاری از کاربران اطلاعات زیادی در مورد ارزهای دیجیتال ندارند و با تبلیغات دیگران وارد این پروژه‌ها می‌شوند.

جمع‌بندی

ایران پنجمین کشور دوستدار ارز دیجیتال است و علاقه کاربران ایرانی به بازار ارزهای دیجیتال را می‌توان از جهات مختلفی بررسی قرار داد. مهمترین دلیل علاقه کاربران ایرانی به سرمایه‌گذاری در بازار ارزهای دیجیتال را می‌توان مربوط به سرمایه‌گذاری در تتر و سایر استیبل کوین‌ها به منظور جلوگیری از افت ارزش دارایی به واسطه تورم دانست. با این حال دلایلی چون رشد ارزش دلاری سرمایه و استفاده از فرصت‌های جدید سرمایه‌گذاری دلایل دیگر علاقمندی کاربران ایرانی به بازار ارز دیجیتال بوده است.