صرع چیست؟

دکتر «اووه مایر»، رئیس انجمن تخصصی متخصصان مغز و اعصاب آلمان، در توضیح این بیماری می‌گوید: «صرع گروهی از اختلالات عصبی است که به دلیل ایجاد اختلال در سیگنال‌های الکتریکی سلول‌های عصبی مغز بروز می‌یابد و مشخصه اصلی آن، وقوع مکرر تشنج است.»

وی افزود: «در طول یک حمله صرع، فعالیت الکتریکی در کل مغز یا بخش‌های خاصی از آن به شکل غیرطبیعی و همزمان افزایش می‌یابد. این تخلیه الکتریکی همزمان، می‌تواند به بروز حالت‌هایی مانند تشنج شدید، از دست دادن موقت هوشیاری و اختلالات قابل توجه در ادراک بینجامد.»

 

علل بروز صرع

به گفته دکتر مایر، علت دقیق بسیاری از موارد صرع هنوز ناشناخته است. وی خاطرنشان کرد: «برخی موارد صرع، نتیجه آسیب‌های مغزی، سکته مغزی، تومورها، عفونت‌های مغزی یا نقص‌های مادرزادی هستند. در مقابل، جهش‌های ژنتیکی شناخته‌شده تنها با درصد کمی از موارد ابتلا ارتباط مستقیم دارند.»

مطالعات همچنین نشان می‌دهد ابتلا به «سندرم تورت» – یک اختلال عصبی ارثی که از کودکی آغاز می‌شود – خطر بروز صرع را افزایش می‌دهد. علائم این سندرم معمولاً به صورت تیک‌های حرکتی و صوتی غیرارادی مانند پلک زدن، سرفه کردن، صاف کردن گلو و حرکات غیرعادی صورت ظاهر می‌شود.

 

عوارض و خطرات احتمالی

به‌طور کلی، یک حمله تشنجی معمولاً بی‌خطر است و پس از یک تا دو دقیقه به پایان می‌رسد. با این حال، اگر حمله در شرایط پرخطری مانند افتادن از ارتفاع، برخورد با اجسام سخت، حین رانندگی، شنا یا کوهنوردی رخ دهد، می‌تواند به آسیب‌های جدی منجر شود.

یکی از نادر اما نگران‌کننده‌ترین عوارض این بیماری، «مرگ ناگهانی ناشی از صرع» است. در این موارد، بیمار ممکن است به دلیل وقوع اختلال در تنفس یا ریتم قلب، به‌طور ناگهانی فوت کند.

 

راهکارهای پیشگیری از تشنج

دکتر مایر بر اهمیت مصرف منظم و دقیق داروها طبق دستور پزشک متخصص تأکید کرد؛ چرا که این امر اصلی‌ترین روش برای کنترل تشنج‌ها و پیشگیری از عوارض خطرناک آن است.

همچنین، اتخاذ یک سبک زندگی سالم شامل ترک مصرف سیگار، خواب کافی و مدیریت استرس روانی، نقش بسزایی در کاهش احتمال بروز حملات ایفا می‌کند.

 

نقش فناوری در تشخیص تشنج

انجمن صرع آلمان اعلام کرده است که سیستم‌هایی برای تشخیص خودکار تشنج‌های صرعی توسعه یافته‌اند. این سیستم‌ها شامل دستگاه‌های پوشیدنی برای ثبت تغییرات ضربان قلب و سایر شاخص‌های حیاتی، یا حسگرهای حرکتی و تختخوابی هستند.

با این حال، این نهاد هشدار داده که این فناوری‌ها هنوز قادر به پیش‌بینی یا تشخیص قطعی و قابل اطمینان تمامی انواع تشنج نیستند. اما می‌توانند در شناسایی نوع خاصی از تشنج‌ها به نام «تونیک-کلونیک» مؤثر واقع شده و به همین ترتیب، در کاهش خطر مرگ ناگهانی مرتبط با صرع نقش داشته باشند.

 

اقدامات ضروری در مواجهه با تشنج

اگر شاهد وقوع یک حمله تشنج صرع در فردی بودید، اقدامات زیر از سوی انجمن صرع آلمان توصیه می‌شود:

۱. ایمن‌سازی محیط: نخستین و مهم‌ترین اقدام، دور کردن سریع اشیاء خطرناک (مانند میز و صندلی) از اطراف فرد است تا از برخورد و آسیب‌های فیزیکی جلوگیری شود.

۲. عدم مهار بیمار: هرگز فرد را در حین تشنج مهار نکنید.

۳. محافظت از سر: می‌توانید یک شیء نرم مانند ژاکت را به آرامی زیر سر فرد قرار دهید.

۴. عدم قرار دادن شیء در دهان: تحت هیچ شرایطی چیزی بین دندان‌های بیمار قرار ندهید، زیرا این عمل خطر خفگی یا آسیب‌های جدی به دهان و دندان را به همراه دارد.

۵. درخواست کمک اورژانسی: اگر حمله تشنجی بیش از پنج دقیقه به طول انجامید، باید بلافاصله با شماره اورژانس (۱۱۵) تماس گرفته و در صورت در دسترس بودن، از داروهای اورژانسی تجویز شده توسط پزشک استفاده شود.