بازی‌ های آنلاین در دنیای امروز  بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی کودکان و نوجوانان شده‌اند. هرچند این بازی‌ها در نگاه اول سرگرم‌کننده و آموزنده به نظر می‌رسند، اما می‌توانند به تدریج باورها، رفتارها و سبک زندگی نسل جوان را شکل دهند. محمد لسانی، کارشناس سواد رسانه، هشدار می‌دهد که بی‌توجهی به هشدارهای سنی و محتوایی بازی‌ها، زمینه‌ساز رفتارهای پرخطر و پیامدهای روانی و اجتماعی بلندمدت خواهد شد.

بازی‌ها؛ از تفریح ساده تا شکل‌دهنده رفتار

لسانی توضیح می‌دهد که بازی‌ها با درگیر کردن تمام حواس کودکان، نه تنها سرگرمی، بلکه ابزاری برای شکل‌دهی رفتار، تصمیم‌گیری و سبک زندگی هستند. او می‌گوید: «چیزهایی که تمام حواس ما را درگیر می‌کنند، به مرور درونی و نهادینه می‌شوند و می‌توانند باورها و منش ما را شکل دهند.» بازی‌های آنلاین به دلیل اکشن و هیجان بالا، رغبت زیادی ایجاد می‌کنند و می‌توانند تاثیرات روانی قابل توجهی بر کودکان و نوجوانان داشته باشند.

لایه‌های پنهان بازی‌ها و رفتارهای پرخطر

برخی بازی‌های آنلاین در ظاهر ساده به نظر می‌رسند، اما در لایه‌های پنهان خود پیام‌ها و رفتارهای پرخطر القا می‌کنند. لسانی مثال می‌زند: بازی «جستجوگر مترو» نوجوانی را نشان می‌دهد که روی ریل‌های مترو گرافیتی می‌کشد و از دست پلیس فرار می‌کند، اما این رفتار پرخطر در محیط واقعی می‌تواند اثر تقلیدی داشته باشد. چنین تجربه‌هایی نشان می‌دهد که بازی‌ها می‌توانند هنجارهای رفتاری و باورهای پرخطر را به شکل تدریجی در ذهن نوجوانان نهادینه کنند.

شفافیت محتوا و اهمیت رعایت ریتینگ سنی

قانون‌گذاری در حوزه بازی‌های دیجیتال، درج هشدارهای سنی و محتوایی را الزامی کرده است. با این حال، مسئولیت استفاده صحیح از بازی‌ها به عهده والدین و مصرف‌کنندگان است. والدین باید از ریتینگ و درجه‌بندی سنی بازی‌ها اطلاع داشته باشند و از نصب بازی‌هایی که برای سن فرزندشان مناسب نیست، جلوگیری کنند. شفافیت محتوای بازی شامل سطح خشونت، گفتار و رفتار نامناسب و ژانر بازی است و والدین می‌توانند از این اطلاعات برای هدایت فرزندان خود استفاده کنند.

راهکارهای شناسایی بازی‌های پرخطر

لسانی سه روش را برای تشخیص بازی‌های خطرناک معرفی می‌کند:

1. استفاده از دیتابیس‌ها و سامانه‌های جهانی مانند Common Sense Media برای مشاهده ریتینگ و توصیه‌های سنی

2. استفاده از سامانه‌های داخلی مانند «کدومو» برای بررسی محتوای بازی، فیلم و انیمیشن

3. جست‌وجوی مستقیم والدین از طریق نظرات کاربران، امتیازدهی بازی‌ها و بررسی پلتفرم‌های رسمی مانند گوگل‌پلی و کافه‌بازار

پیامدهای بی‌توجهی به هشدارهای بازی

بی‌توجهی به هشدارهای بازی‌های آنلاین می‌تواند پیامدهای کوتاه‌مدت و بلندمدت داشته باشد. این پیامدها شامل اضطراب، افسردگی، اختلال خواب، شب‌بیداری، تغییر خلق‌وخو و سبک زندگی است. در برخی موارد، نوجوانان رفتارهای بازی را در دنیای واقعی تقلید می‌کنند که می‌تواند خطرناک باشد.

امنیت داده‌ها و حریم خصوصی

لسانی همچنین بر اهمیت امنیت داده‌ها در بازی‌های آنلاین تاکید می‌کند. بسیاری از بازی‌ها اطلاعات کاربران را جمع‌آوری می‌کنند و امکان سوءاستفاده یا نشت داده‌ها وجود دارد. والدین باید به فرزندان خود آموزش دهند که مسئولانه از بازی‌ها استفاده کنند و هیچ اطمینانی کامل نسبت به امنیت داده‌ها وجود ندارد.

راهکار والدین؛ آموزش، نظارت و همراهی

برای محافظت از کودکان و نوجوانان، والدین باید سواد بازی‌های ویدیویی را جدی بگیرند، پیش از نصب بازی‌ها بررسی لازم را انجام دهند و نقش هدایتگر داشته باشند. گفتگو با فرزندان، ارزیابی محتوای بازی‌ها، توجه به ریتینگ سنی و استفاده از سامانه‌های توصیه‌گر می‌تواند تجربه‌ای ایمن و مفید از بازی‌های آنلاین فراهم کند.

با رعایت این نکات، بازی‌های آنلاین می‌توانند جنبه‌های آموزشی و سرگرم‌کننده خود را حفظ کنند و از اثرات منفی و رفتارهای پرخطر جلوگیری شود.

منبع: ایرنا