فعال شدن مکانیسم ماشه و بازگشت تحریم‌های سازمان ملل، هزینه محصولات حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات را برای بانک‌ها و کسب‌وکارهای ایرانی به‌طور چشمگیری بالا برد. این وضعیت قیمت تمام‌شده تجهیزات را افزایش می‌دهد و احتمال ورود سخت‌افزارهای آلوده و ایجاد حفره‌های امنیتی را بیشتر می‌کند. کارشناسان می‌گویند که توسعه فناوری در کشور متوقف می‌شود و سازمان‌ها تنها برای بقا تلاش می‌کنند.

مکانیسم ماشه چیست و چرا دوباره فعال شد؟

نیما امیرشکاری، مدیر گروه بانکداری الکترونیک پژوهشکده پولی و بانکی، توضیح می‌دهد که مکانیسم ماشه بخشی از توافق برجام در سال ۲۰۱۵ بود. این بند به کشورهای غربی اطمینان می‌داد که ایران سطح غنی‌سازی را محدود می‌کند. اگر ایران تعهداتش را نقض کند، کشورهای غربی می‌توانند تحریم‌های لغوشده را بازگردانند.
او می‌گوید سه کشور اروپایی تخلفات ایران را به شورای امنیت گزارش دادند و همین موضوع باعث شد تحریم‌های پیش از برجام دوباره اجرا شوند.

پیامدهای اقتصادی بازگشت تحریم‌ها بر فناوری اطلاعات

امیرشکاری تأکید می‌کند که بازگشت تحریم‌ها دوباره مشکلاتی مثل انتقال پول، حمل‌ونقل کالا و سخت‌گیری‌های گمرکی را ایجاد می‌کند. او سه پیامد اصلی را برای صنعت فاوا توضیح می‌دهد:

• هزینه واردات تجهیزات سخت‌افزاری چند برابر می‌شود.

• استارتاپ‌ها و شرکت‌های نوپا توان رقابت را از دست می‌دهند.

• بانک‌ها و سازمان‌های دولتی پروژه‌های توسعه‌ای خود را متوقف می‌کنند.

او اضافه می‌کند که بازرگانان ایرانی راه‌های دور زدن تحریم‌ها را بلد شده‌اند، اما هزینه نهایی کالاها همچنان بسیار بالاست.

تهدیدهای امنیت سایبری در دوران تحریم

سهیل پارساکیا، رئیس اداره امنیت بانک توسعه تعاون، هشدار می‌دهد که فعال شدن مکانیسم ماشه فقط هزینه‌ها را افزایش نمی‌دهد، بلکه تهدیدهای امنیتی جدیدی هم ایجاد می‌کند. او به سه خطر اصلی اشاره می‌کند:

• واسطه‌های غیررسمی احتمال ورود تجهیزات آلوده را بالا می‌برند.

• دریافت به‌روزرسانی‌ها سخت‌تر می‌شود و تجهیزات داخلی با اختلال روبه‌رو می‌شوند.

• برخی دستگاه‌ها ممکن است ناگهان خاموش شوند؛ مشابه اتفاقی که برای تلویزیون‌های اسنوا و دوو رخ داد.

پارساکیا توصیه می‌کند بانک‌ها از حالا برند تجهیزات زیرساختی خود را تغییر دهند و کارکنانشان را برای کار با فناوری‌های جایگزین آموزش دهند.

فشار تحریم‌ها بر بازار سرمایه شرکت‌های فناوری

مهدی دولت، کارشناس بازار سرمایه، معتقد است که بیشتر تحریم‌های بازگشتی ماهیت نظامی دارند، اما به‌طور غیرمستقیم بازار فناوری اطلاعات را تحت فشار قرار می‌دهند. او دو دسته تحریم را عامل اصلی مشکلات می‌داند:

• تحریم خارجی: محدودیت‌های سازمان ملل و قطع همکاری‌های بین‌المللی

• تحریم داخلی: فیلترینگ، اختلال GPS و محدودیت‌های اینترنتی

به گفته او، ارزش سهام شرکت‌های فناوری بیشتر از شرایط اقتصادی واقعی به احساسات سرمایه‌گذاران وابسته است. وقتی امنیت و سوددهی کاهش پیدا می‌کند، سرمایه‌گذاران پول خود را از بازار خارج می‌کنند و استارتاپ‌ها فرصت جذب سرمایه را از دست می‌دهند.

جمع‌بندی: آینده صنعت فاوا در سایه تحریم‌ها

بازگشت مکانیسم ماشه پیامدهای گسترده‌ای برای فناوری اطلاعات ایران دارد:

• هزینه تجهیزات و خدمات چند برابر می‌شود.

• ورود تجهیزات آلوده و مشکلات امنیتی افزایش پیدا می‌کند.

• توسعه بانک‌ها، استارتاپ‌ها و سازمان‌های بزرگ متوقف می‌شود.

• اعتماد سرمایه‌گذاران به بازار فناوری کاهش می‌یابد.

• مهاجرت متخصصان شدت می‌گیرد و ایران از رقابت جهانی عقب می‌ماند.

کارشناسان تأکید می‌کنند که در این شرایط، بقا مهم‌تر از توسعه است. بنابراین کسب‌وکارهای فناوری اطلاعات باید روی تاب‌آوری، استفاده از تجهیزات جایگزین و مدیریت امنیت سایبری تمرکز کنند تا بتوانند فشارهای تحریمی را پشت سر بگذارند.

منبع: پیوست