خودروهای برقی نماد حمل و نقل آینده با خیابان‌های کم‌صدا، هوای پاک‌تر و کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی هستند. اما با توسعه این فناوری، نگرانی‌های امنیت سایبری نیز افزایش یافته است. رسانه‌های اروپایی و آمریکایی هشدار داده‌اند که خودروهای برقی می‌توانند به ابزار جمع‌آوری داده و جاسوسی بدل شوند.

خودروهای برقی؛ ابرکامپیوترهای متحرک

این خودروها دیگر تنها وسیله نقلیه نیستند، بلکه مجهز به سنسورها، دوربین‌ها، میکروفون و اتصال دائمی اینترنت شده‌اند. هر حرکت و مکالمه راننده و مسافران می‌تواند جمع‌آوری و منتقل شود. روزنامه گاردین هشدار داده که خودروهای برقی امکان تولید و انتقال داده‌های حساس به دولت‌های متخاصم را دارند.

هشدارهای جهانی درباره امنیت خودروهای برقی

در آمریکا، دولت بایدن دستور تحقیق درباره سوءاستفاده احتمالی خودروهای برقی چینی را صادر کرده است. وزارت بازرگانی آمریکا حتی محدودیت‌هایی برای واردات سخت‌افزار و نرم‌افزار خودروهای چینی پیشنهاد کرده است. انگلیس نیز به کارکنان صنایع دفاعی هشدار داده از اتصال تلفن همراه به خودروهای برقی چینی خودداری کنند.

در اتحادیه اروپا، آژانس امنیت سایبری جمهوری چک خودروهای برقی چینی را «محصولات پرخطر» دانسته و احتمال ارسال داده‌ها به سرورهای خارج از کشور را مطرح کرده است. اگرچه تاکنون هیچ سند علنی درباره جاسوسی مستقیم وجود ندارد، مقامات امنیتی تهدید را بالقوه و جدی می‌دانند.

ورود تاکسی‌های برقی «دات وان» به ناوگان شهری

شرکت دات وان اخیراً ناوگان تاکسی‌های برقی خود را معرفی کرده است. این ناوگان شامل خودروهایی مانند تویوتا bZ۳X و چانگان است و قرار است در شهرهای تهران، کرج و اصفهان فعالیت کند. یکی از ویژگی‌های تاکسی‌ها، قابلیت «مراقبت آنلاین از فرزندان» است که والدین می‌توانند به‌صورت زنده فرزندان خود را در مسیر مشاهده کنند.

اگرچه این قابلیت ارزشمند است، اما در صورت سوءاستفاده سایبری می‌تواند حریم خصوصی مسافران، به‌ویژه کودکان، را به خطر بیندازد.

نقاط ضعف امنیتی تاکسی‌های برقی

تاکسی‌های برقی دات وان دروازه‌ای به فضای سایبری هستند و در صورت عدم ایمنی، می‌توانند آسیب‌پذیر باشند. مهم‌ترین نقاط ضعف شامل:

• دوربین‌ها و داده‌های ضبط‌شده؛ در صورت عدم رمزنگاری قوی، حریم خصوصی مسافران به خطر می‌افتد.

• اتصال دائمی به اینترنت؛ هر اتصال فرصتی برای نفوذ هکرها ایجاد می‌کند.

• ذخیره‌سازی داده‌ها؛ اطلاعات مسیر، آدرس و شماره تماس در سرورهای ناامن می‌تواند به هدف مجرمان تبدیل شود.

• ارتباطات شبکه‌ای؛ حملات «مرد میان‌ رابط» می‌تواند داده‌ها را شنود یا تغییر دهد.

تهدیدات بالقوه برای حمل و نقل شهری

خطرات امنیتی تنها محدود به افراد نیست. اختلال همزمان در چندین تاکسی برقی می‌تواند امنیت ناوگان شهری را کاهش دهد و اعتماد عمومی به حمل و نقل برقی را تحت تأثیر قرار دهد. داده‌های جمع‌آوری‌شده میلیون‌ها سفر، در صورت افشا، می‌تواند الگوهای رفتاری و موقعیت‌های حساس کشور را نمایان کند.

راهکارهای پیشگیری از تهدید سایبری

برای جلوگیری از تبدیل فرصت سبز به تهدید سایبری، اقدامات زیر ضروری است:

• رمزنگاری قوی داده‌ها با استانداردهای پیشرفته مانند AES-۲۵۶

• نظارت مداوم با سامانه‌های IDS/IPS

• تست نفوذ و به‌روزرسانی امنیتی مستمر

• ذخیره داده‌ها فقط در مراکز داده داخلی و با استانداردهای معتبر

• رعایت استانداردهای جهانی توسط اپراتورها و نظارت مداوم نهادهای داخلی

نتیجه‌گیری: حمل و نقل سبز، با امنیت سایبری

تاکسی‌های برقی دات وان می‌توانند نماد حمل و نقل پاک و هوشمند در ایران باشند، اما بدون رعایت امنیت سایبری، همین آینده روشن ممکن است به تهدید تبدیل شود. اکنون زمان آن است که سیاست‌گذاران، شرکت‌ها و نهادهای نظارتی دست به دست هم دهند تا ناوگان سبز کشور، الگویی مطمئن برای حمل و نقل هوشمند باشد./تحلیل بازار