اخیراً مراسمی رسمی با حضور حسین افشین، معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری برگزار شد که در آن از نسخه اولیه دستیارهای هوش مصنوعی برای ۱۳ دستگاه اجرایی کشور رونمایی شد. این پروژه به عنوان گامی مهم در جهت حکمرانی هوشمند و بهره‌گیری عملی از هوش مصنوعی در تصمیم‌گیری‌های دولتی معرفی شده است.

مدل‌های بومی و تمرکز بر زبان فارسی

دستیارهای هوش مصنوعی توسعه‌یافته بر پایه مدل‌های زبانی بزرگ بومی (LLM) هستند و با همکاری دانشگاه‌های داخلی ساخته شده‌اند. حدود ۷۰ درصد این مدل‌ها کاملاً داخلی بوده و هدف اصلی آن‌ها، حفظ امنیت داده‌ها و جلوگیری از انتقال اطلاعات حساس به خارج از کشور اعلام شده است. دانشگاه‌های صنعتی اصفهان، تهران، شهید بهشتی، شیراز و الزهرا به ترتیب با وزارتخانه‌های صنعت، نفت، ورزش و جوانان، جهاد کشاورزی و ارتباطات همکاری دارند. همچنین شرکت‌های دانش‌بنیان در زمینه مدل‌سازی قوانین و ساختارهای مرتبط نقش فعال داشته‌اند.

چهار مرحله اجرای پروژه

فرآیند اجرای پروژه شامل چهار مرحله است:

1. بارگذاری قوانین و مقررات برای شناسایی ناسازگاری‌ها

2. ورود داده‌های تخصصی هر وزارتخانه

3. مدل‌سازی و پیش‌بینی برای حمایت از تصمیم‌گیری‌ها

4. بررسی دقت و بهینه‌سازی نتایج

برای هر وزارتخانه بودجه‌ای بین ۱۳ تا ۱۵ میلیارد تومان تخصیص یافته و دانشگاه‌هایی که عملکرد مناسبی نداشته باشند، از پروژه حذف خواهند شد.

مزایای حکمرانی هوشمند

مقامات مسئول تأکید کرده‌اند که هدف بلندمدت پروژه، تقویت موقعیت ایران در کاربردهای عملی هوش مصنوعی و حرکت به سمت تصمیم‌گیری دقیق و داده‌محور در سطح دولت است. از جمله مزایای این پروژه می‌توان به:

• بهبود کیفیت تصمیمات مدیریتی

• سیاست‌گذاری دقیق‌تر و کاهش اشتباهات انسانی

• پیش‌بینی روندهای آینده

• افزایش کیفیت خدمات عمومی

• کاهش فرآیندهای اداری پیچیده

• تقویت شفافیت، پاسخگویی و اعتماد عمومی

اشاره کرد. همچنین، این مدل‌ها قادرند سناریوهای گوناگون را شبیه‌سازی و نتایج احتمالی سیاست‌ها را پیش‌بینی کنند، که در برنامه‌ریزی‌های عمومی بسیار مفید است.

چالش‌ها و محدودیت‌ها

با وجود اهمیت پروژه، عدم مشارکت بخش خصوصی و اتاق‌های بازرگانی یکی از چالش‌های قابل توجه است. افشین کلاهی، رئیس هیات مدیره مجمع تشکل‌های دانش‌بنیان ایران، تأکید کرد که غیبت این نهادها ممکن است اثربخشی پروژه را کاهش دهد، زیرا مدل‌ها ممکن است با واقعیت‌های بازار و صنعت همخوانی نداشته باشند. وی افزود که بخش خصوصی می‌تواند با ارائه داده‌های ارزشمند و بازخورد عملی، پروژه را به یک جنبش ملی و مشارکتی تبدیل کند.

چشم‌انداز آینده

پروژه دستیارهای هوش مصنوعی، در صورت مدیریت درست چالش‌های فنی، حقوقی و فرهنگی، می‌تواند ایران را به مسیر حکمرانی داده‌محور و هوشمند هدایت کند. کارشناسان تأکید دارند که بهره‌گیری از ظرفیت بخش خصوصی و تشکل‌ها، کلید موفقیت نهایی این ابتکار است./ اکوموتیو