همشهری‌آنلاین – پروانه بندپی: حدود یک‌سوم جمعیت ایران به یکی از انواع دیابت مبتلا هستند و موضوع نگران‌کننده‌تر این است که به دلیل رواج سبک غلط زندگی، سن دیابت در کشور رو به کاهش است و اکنون به گروه سنی دانش‌آموزان رسیده است.

سالانه حداقل ۵۰۰ هزار نفر به جمعیت دیابتی‌های کشور اضافه می‌شود و حدود ۵۰ هزار مورد مرگ ناشی از دیابت هم هر سال در کشور رخ می‌دهد. این در حالی است که به گفته کارشناسان حوزه سلامت، حدود ۷۰ درصد دیابتی‌ها از بیماری خود خبر ندارند و دلیلش هم این است که دیابت، علائم بالینیِ مشخصی ندارد.

نقش استرس در ابتلا به دیابت

به گفته کارشناسان، دیابت حتی در افرادی که از بیماری خود خبر دارند، تنها در یک‌سوم آنها قابل کنترل است. بنابراین پیشگیری توصیه می‌شود تا کیفیت زندگی پایین نیاید. چراکه با ابتلا به دیابت، اندام‌های مهم دیگرمان مثل قلب، کلیه و چشم‌ها هم آسیب خواهند دید.

دکتر شکور امیدی، متخصص ایمنی‌شناسی بالینی و رئیس انجمن حمایت از بیماران دیابتی کشور در این زمینه به همشهری‌آنلاین می‌گوید: عوامل متعددی مثل ژنتیک، چاقی، تغذیه، عدم تحرک و سبک زندگی در ابتلا به دیابت موثرند اما در دیابت نوع ۲ مهم‌ترین ‌عامل، استرس و تنش است که تا ۷۰ درصد در ابتلا به این بیماری نقش دارد.

آمار ابتلا به دیابت در کشور هر سال به طرز چشمگیری در حال افزایش است و در حال حاضر حدود ۳۰ درصد ایرانی‌ها به یکی از انواع دیابت مبتلا هستند. رئیس انجمن دیابت ایران می‌گوید: «حتی سن ابتلا به دیابت در کشور ما کاهش پیدا کرده و به دانش‌آموزان متوسطه دوم و اول رسیده است. دراقع هرچقدر فشار روی مردم بیشتر شود، آمار ابتلا به دیابت هم بالاتر می‌رود.»

به گفته این پزشک، «دیابت از جمله بیماری‌هایی است که ارتباط مستقیم با «سبک زندگی مدرن» دارد. زندگی مدرن با کاهش آرامش و افزایش استرس، تعادل هورمونی بدن را بر هم می‌زند و زمینه بروز بیماری‌های مختلف از جمله دیابت را فراهم می‌کند.»

دکترامیدی این نکته مهم را هم اضافه می‌کند که «علاوه بر این، مرغ‌های مصرفی ما حاوی کورتون هستند و کورتون باعث افزایش قند خون می‌شود. همچنین بخش زیادی از میوه‌ها و گندم‌های وارداتی کشور تراریخته‌اند و نانی که از گندم تراریخته تهیه شود، می‌تواند قند خون را بالا ببرد و عوارض دیگری هم به همراه داشته باشد.»

آمار افرادِ لب مرز ابتلا به دیابت

آمارها و گزارش‌های موجود حاکی است که در طول ۳۰ سال گذشته، شیوع دیابت در اکثر استان‌های کشورمان روند افزایشی داشته و در بعضی از استان‌ها ۲ برابر هم شده است. در منطقه هم کشورهای پاکستان، مصر، ایران، عربستان صعودی و سودان پنج کشور با رتبه بالا از نظر شیوع و تعداد مبتلایان به دیابت هستند که رتبه سوم به ایران اختصاص دارد.

دکتر افشین استوار، رئیس مرکز تحقیقات استئوپروز پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران پیش از این درباره علت بالا بودن آمار دیابت در کشور به همشهری‌آنلاین گفته بود: «علت شیوع بیماری‌های غیرواگیر در دنیا و به تبع آن در کشور ما، «تغییر سبک زندگی» و «نتایج ناشی از صنعتی شدن جهان» است. در حال حاضر ۱۴ درصد بزرگسالان ۲۵ ساله و بالاتر در ایران به دیابت نوع ۲ مبتلا هستند.» آماری که از میزان میانگین جهانی بالاتر است.

طبق اعلام مسئولان، بیش از ۳۰ درصد جمعیت ایران مبتلا به دیابت یا پیش‌دیابت هستند. پیش‌دیابت، حالتی است که قند خون بالاتر از حد طبیعی اما پایین‌تر از محدوده دیابت است. تخمین زده می‌شود که حدود ۱۴ میلیون ایرانی در مرحله پیش‌دیابت باشند؛ یعنی لب مرز ابتلا به دیابت. اگر پیش‌دیابت کنترل و درمان نشود، می‌تواند به دیابت نوع ۲ تبدیل شود. بیماری‌ای که اگر به آن مبتلا شوید، دیگر درمان نخواهد شد و فقط با مصرف دارو قابل کنترل خواهد بود. برای همین پزشکان توصیه اکید دارند که با اصلاح سبک زندگی خود اجازه ندهید که به مرحله دیابتی‌شدن برسید.

بیشتر بخوانید؛

چطور از ابتلا پیشگیری کنیم؟

با توجه به این که دیابت نوع ۲ یک بیماری خاموش است و علائم بالینیِ مشخصی ندارد که از قبل متوجه در خطر بودن خود شوید، تنها راه برای پی بردن به این که در آستانه ابتلا به دیابت هستیم یا نه، انجام سالانه یا هر ۶ ماه یک بار آزمایش خون و تلاش برای کنترل وزن است. به گفته متخصصان غدد، انجام این دو کار به خصوص برای افرادی که سابقه خانوادگی دیابت نوع ۲ را دارند، یک ضرورت است.

اگر عدد قند خون شما پایین‌تر از ۱۰۰ باشد، به معنی نداشتن دیابت است، عدد بین ۱۰۰ تا ۱۲۶ نشانه پیش‌دیابت است و عدد بالاتر از ۱۲۶ نشان می‌دهد که به دیابت مبتلا شده‌اید. پزشکان همیشه می‌گویند اگر قند خون ناشتای فردی ۲ بار پیاپی بالای ۱۲۶ باشد، او به دیابت مبتلا شده است. پس نیاز است که همه افراد سالانه یا هر ۶ ماه یک بار برای انجام آزمایش خون مراجعه کنند.

برای آن که از مرحله پیش‌دیابت دور شویم و خود را از دست دیابت نوع ۲ نجات دهیم، انجام چند کار الزامی است:

اصلاح تغذیه: شما نمی‌توانید هم دچار اضافه‌وزن یا چاقی باشید و هم انتظار داشته باشید که از دیابت در امان بمانید. برای پیشگیری از دیابت باید مصرف قند، شکر و چربی را محدود و غذاهای کم‌کالری، کم‌چرب و پرفیبر (سبزیجات، میوه، غلات کامل) مصرف کنید. نوشیدنی‌های شیرین را هم حذف کنید.

کاهش و کنترل وزن: چاقی مهم‌ترین عامل خطر دیابت نوع ۲ است، به‌ویژه در افراد با سابقه خانوادگی. و کم کردن ۵ تا ۷ درصد وزن، خطر دیابت را تا حدود ۶۰ درصد کاهش می‌دهد. همچنین باید همیشه تلاش کنید تا وزن‌تان روی عدد مشخصی بماند و کنترل شود.

فعالیت بدنی منظم: حداقل ۱۵۰ دقیقه ورزش هوازی متوسط در هفته (پیاده‌روی سریع، شنا، دوچرخه‌سواری و …) یا ۲ جلسه در هفته تمرین قدرتی انجام دهید.

نوشیدن آب کافی: نوشیدن آب کافی در طور روز، از کم‌آبی بدن جلوگیری می‌کند. کم‌آبی باعث افزایش هورمون وازوپرسین می‌شود که در طولانی‌مدت می‌تواند قند خون را بالا برده و خطر دیابت نوع ۲ را افزایش دهد.

خواب کافی: هر شب ۶ تا ۸ ساعت خواب منظم و باکیفیت داشته باشید تا هم استرس و هم خطر دیابت کاهش یابد. درضمن هر شب در ساعت مشخصی بخوابید و ساعت مشخص و ثابتی هم بیدارشوید.

مدیریت استرس: استرس مزمن احتمال دیابت را بالا می‌برد. پس روش‌های کاهش و کنترل آن را به کار بگیرید.

کنترل فشار و چربی خون: فشار و چربی خون بالا باعث التهاب، آسیب عروقی و مقاومت به انسولین می‌شوند و باید کنترل شوند.

ترک سیگار و الکل: الکل و سیگار با افزایش چربی شکمی و اختلال عملکرد کبد، خطر دیابت را بالا می‌برند.

چکاپ سالانه: آزمایش خون سالانه یا هر ۶ ماه، برای تشخیص زودهنگام دیابت و پیشگیری، یک ضرورت است. پس آن را پشت گوش نیندازید.

مطالعات نشان داده که با اصلاح سبک زندگی – حتی در افرادِ با سابقه خانوادگی دیابت – می‌توان خطر ابتلا به این بیماری را تا ۵۰ تا ۸۰ درصد کاهش داد. اگرچه احتمال ابتلا به دیابت در افراد با سابقه خانوادگی به دلیل ژنتیک هیچ‌ وقت به صفر نمی‌رسد، اما سبک زندگی سالم می‌تواند شروع دیابت را سال‌ها به تأخیر بیندازد. پس از همین امروز دست به کار شوید.