سانسور اینترنت در چین سال‌هاست که به یکی از موضوعات جنجالی در دنیای فناوری و حقوق بشر تبدیل شده است. گوگل، غول جستجوی اینترنتی، زمانی تلاش کرد وارد بازار چین شود اما به‌زودی با محدودیت‌های شدید و فشارهای دولتی مواجه شد. در این گزارش، ماجرای درگیری گوگل با دولت چین را مرور می‌کنیم؛ از حملات سایبری گرفته تا تصمیم جنجالی گوگل برای توقف سانسور و خروج از این بازار بزرگ.

سانسور اینترنت در چین؛ دیواری به نام “فایروال بزرگ”

دولت چین یکی از پیشرفته‌ترین سیستم‌های سانسور اینترنت در جهان را اجرا می‌کند که به نام «فایروال بزرگ چین» (Great Firewall) شناخته می‌شود. این سیستم از دسترسی کاربران چینی به هزاران وب‌سایت، اپلیکیشن و سرویس غربی جلوگیری می‌کند؛ از جمله گوگل، فیسبوک، توییتر، یوتیوب و بسیاری دیگر.

آغاز ماجرا: ورود گوگل به چین با دامنه Google.cn

در سال ۲۰۰۶، گوگل نسخه‌ای از موتور جستجوی خود را با دامنه google.cn برای کاربران چینی راه‌اندازی کرد. این سرویس، نتایج جستجو را مطابق با قوانین سانسور چین فیلتر می‌کرد. گوگل در بیانیه‌ای رسمی اعلام کرد که این تصمیم برای حضور در بازار چین و رقابت با موتور جستجوی بایدو گرفته شده است، هرچند با انتقادات گسترده فعالان حقوق بشر مواجه شد.

نقطه عطف: حمله سایبری و جاسوسی علیه جیمیل

در اواخر سال ۲۰۰۹، گوگل اعلام کرد که از سوی گروه‌هایی مستقر در چین، هدف حمله سایبری هماهنگ‌شده‌ای قرار گرفته که حساب‌های جیمیل برخی از فعالان حقوق بشر چینی را هدف قرار داده بود. این اتفاق باعث خشم شدید مدیران گوگل شد و در ژانویه ۲۰۱۰، این شرکت رسماً اعلام کرد که دیگر نتایج جستجو را سانسور نخواهد کرد و ممکن است از بازار چین خارج شود.

تصمیم تاریخی: توقف سانسور و هدایت کاربران به Google.com.hk

در مارس ۲۰۱۰، گوگل رسماً ارائه خدمات سانسورشده از دامنه google.cn را متوقف کرد و کاربران را به نسخه هنگ‌کنگی موتور جستجو (google.com.hk) هدایت کرد؛ جایی که در آن زمان قوانین سانسور به‌شدت چین نبودند. این تصمیم، به معنای پایان حضور رسمی گوگل در سرزمین اصلی چین بود.

وضعیت کنونی گوگل در چین (۲۰۲۵)

امروز، در سال ۲۰۲۵، همچنان هیچ‌یک از سرویس‌های اصلی گوگل از جمله جستجو، جیمیل، یوتیوب، گوگل درایو و گوگل مپس در چین در دسترس نیستند. کاربران چینی برای دسترسی به این سرویس‌ها به استفاده از VPN و ابزارهای دور زدن فیلترینگ نیاز دارند. گوگل در چند نوبت تلاش کرد پروژه‌هایی مانند “پروژه دراگون‌فلای” را برای بازگشت به چین با سانسور طراحی کند، اما پس از افشای آن توسط رسانه‌ها، پروژه متوقف شد.

بازار داخلی چین؛ رقبای بومی قدرت گرفته‌اند

در غیاب گوگل و دیگر شرکت‌های فناوری غربی، کمپانی‌های چینی مثل:

• Baidu در حوزه جستجو

• Tencent در شبکه‌های اجتماعی

• Alibaba Cloud در حوزه رایانش ابری

• و Huawei در زیرساخت

توانسته‌اند بخش بزرگی از بازار را به خود اختصاص دهند و حتی در سطح بین‌المللی گسترش پیدا کنند.

آیا گوگل به چین بازمی‌گردد؟

با توجه به شرایط سیاسی فعلی، نظارت شدید دولت چین و تشدید تنش‌های فناوری میان آمریکا و چین، بعید به نظر می‌رسد که گوگل به‌زودی بتواند به‌صورت رسمی به بازار چین بازگردد؛ مگر با پذیرش کامل سیاست‌های سانسور که خلاف اصول اولیه این شرکت است.

جمع‌بندی:

ماجرای سانسور گوگل در چین، یکی از مهم‌ترین نمونه‌های تقابل میان فناوری و سیاست است. گوگل با خروج از چین، انتخاب کرد که آزادی اطلاعات را فدای حضور در بازار نکند. این اتفاق همچنان به‌عنوان یک نقطه‌عطف در تاریخ اینترنت باقی مانده و پرسش‌هایی را درباره آینده اینترنت آزاد در جهان مطرح می‌کند.