آمریکا، چین و روسیه وارد رقابتی تازه و فشرده برای ساخت نخستین راکتور هسته‌ای در سطح ماه شده‌اند؛ رقابتی که ممکن است تأثیرات ژئوپولیتیکی قابل توجهی در فضا و حتی زمین داشته باشد.
در گزارشی که نخستین‌بار توسط پولیتیکو منتشر شد، شان دافی، رئیس جدید ناسا، اعلام کرده ایالات متحده قصد دارد تا پیش از سال ۲۰۳۰ راکتور هسته‌ای خود را در ماه مستقر کند. به گفته او، این اقدام می‌تواند به آمریکا اجازه دهد تا منطقه‌ای به‌عنوان «حریم ممنوعه» در سطح ماه تعریف کند و از محل فرود پایگاه آینده‌اش در قالب برنامه آرتمیس محافظت کند.
اما آمریکا تنها کشوری نیست که چشم به ماه دوخته است. در اردیبهشت‌ماه، چین و روسیه یادداشت تفاهمی برای ساخت راکتور هسته‌ای مشترک در ماه امضا کردند. این دو کشور قصد دارند تا سال ۲۰۳۶ این پروژه را به سرانجام برسانند.
ناسا در طرح جدید خود قصد دارد راکتوری با ظرفیت تولید حداقل ۱۰۰ کیلووات برق در ماه مستقر کند؛ این میزان انرژی برای تأمین برق حدود ۸۰ خانه متوسط آمریکایی کافی است و زیرساخت انرژی لازم برای یک پایگاه دائمی در ماه را فراهم می‌کند. این در حالی‌ست که پیش از این، برنامه ناسا نصب یک راکتور ۴۰ کیلوواتی بود.
طبق دستور دافی، ناسا باید ظرف ۳۰ روز یک مسئول برای نظارت بر این پروژه منصوب کرده و ظرف ۶۰ روز درخواست رسمی برای دریافت پیشنهادات از شرکت‌های خصوصی منتشر کند.
هدف اصلی، تأمین انرژی در مناطقی است که با تاریکی دائمی روبه‌رو هستند؛ به‌ویژه در قطب جنوب ماه، جایی که ناسا قصد دارد عملیات خود را آغاز کند. در این منطقه، خورشید هیچ‌گاه به‌طور کامل طلوع نمی‌کند و برخی دهانه‌ها در تاریکی دائمی قرار دارند. این شرایط استفاده از انرژی خورشیدی را دشوار می‌سازد.
از سوی دیگر، روسیه و چین نیز در حال پیگیری طرح مشترک ساخت ایستگاه بین‌المللی تحقیقاتی ماه (ILRS) هستند که قرار است تا سال ۲۰۳۶ در شعاع ۱۰۰ کیلومتری قطب جنوب ماه احداث شود و شامل همکاری ۱۷ کشور از جمله مصر، پاکستان، تایلند و ونزوئلا خواهد بود.
بنا بر توافق‌نامه فضایی موسوم به «پیمان فضای ماورای جو» که در سال ۱۹۶۷ تصویب شد، هیچ کشوری حق ادعای مالکیت سرزمینی در فضا را ندارد. با این حال، ایالات متحده از سال ۲۰۲۰ با تصویب «توافق‌نامه آرتمیس» به‌دنبال ایجاد «مناطق ایمنی» است که به کشورها امکان می‌دهد محدوده‌هایی اختصاصی برای فعالیت‌های خود تعریف کنند.
کارشناسان هشدار داده‌اند که این رقابت ممکن است به تنش‌های تازه میان آمریکا، چین و روسیه دامن بزند؛ به‌ویژه از آن جهت که چین و روسیه این توافق‌نامه را امضا نکرده‌اند و الزام قانونی برای رعایت مناطق ممنوعه آمریکا ندارند.
source