بر اساس گزارش‌های پزشکی، چت‌بات‌های مبتنی بر هوش مصنوعی به‌طور فزاینده‌ای به‌عنوان جایگزینی برای روان‌درمانی مورد استفاده قرار می‌گیرند. با این حال، متخصصان حوزه سلامت روان هشدار داده‌اند که این فناوری ممکن است به‌جای تسکین بحران‌های روانی، موجب تشدید آن‌ها شود، به‌ویژه زمانی که بدون نظارت متخصصان به‌کار گرفته شود.
نمونه‌های نگران‌کننده از عوارض چت‌بات‌ها
روزنامه گاردین به موردی هشداردهنده در سال ۲۰۲۳ در بلژیک اشاره می‌کند؛ موردی که مردی مبتلا به اضطراب محیطی، پس از هفته‌ها گفت‌وگو با یک ربات هوش مصنوعی، جان خود را از دست داد. این رویداد به‌عنوان نمونه‌ای از خطرات بالقوه استفاده از چنین فناوری‌هایی در شرایط بحرانی شناخته شده است.
همچنین در سال جاری میلادی، حادثه‌ای مشابه در فلوریدا رخ داد که طی آن فردی پس از توسعه باورهای توهمی درباره یک موجود مجازی در یک چت‌بات، توسط پلیس کشته شد.
پدیده «روان‌پریشی ناشی از چت‌بات‌ها»
اصطلاح جدیدی با عنوان «روان‌پریشی ناشی از ChatGPT» در حال ظهور است که به مواردی اشاره دارد کاربران در اثر تعامل با ربات‌های طراحی‌شده برای تأیید احساسات بدون نقد یا اصلاح، به سمت نظریه‌های توطئه یا رفتارهای مضر سوق داده می‌شوند.
بر اساس مطالعه‌ای از دانشگاه استنفورد که در آوریل ۲۰۲۳ منتشر شد، مدل‌های زبانی بزرگ ممکن است پاسخ‌های نامناسب یا خطرناکی به کاربران مبتلا به توهم، افکار خودکشی یا اختلال وسواس فکری-عملی ارائه دهند، چرا که این سیستم‌ها ذاتاً برای پیروی و تأیید بی‌قیدوشرط طراحی شده‌اند.
.jpg)
نظرات کارشناسان سلامت روان
سارا اُدوهرتی، رئیس انجمن روانشناسی استرالیا، اظهار داشت که برخی بیماران به دلیل هزینه‌های بالا یا دشواری دسترسی به خدمات درمانی، چت‌بات‌ها را جایگزین روان‌درمانی کرده‌اند. وی افزود: «هوش مصنوعی مانند آینه عمل می‌کند و دیدگاه جدیدی ارائه نمی‌دهد، بلکه ممکن است فرد را در مشکلاتش غرق کند.»
به گفته اُدوهرتی، چت‌بات‌ها فاقد «لمس انسانی»، مانند تُن صدا، حالات چهره و ارتباطات غیرکلامی هستند که درمانگران برای ارزیابی وضعیت روانی مراجعان از آن‌ها استفاده می‌کنند.
تأثیرات اجتماعی استفاده طولانی‌مدت
دکتر رافائل میلیر، استاد فلسفه دانشگاه مک‌کواری، هشدار داد که استفاده مداوم از ربات‌های تأییدکننده بی‌قیدوشرط می‌تواند تعاملات اجتماعی را دگرگون کند. به گفته وی، انسان‌ها «برای دریافت مداوم ستایش بی‌شرط سازگار نشده‌اند»، و این پدیده می‌تواند به‌ویژه در نسل‌های آینده که با این فناوری رشد می‌کنند، روابط بین‌فردی را مخدوش سازد.
در مجموع، اگرچه چت‌بات‌های هوشمند می‌توانند در برخی موارد مفید باشند، اما استفاده از آن‌ها به‌عنوان جایگزین درمان‌های تخصصی سلامت روان، بدون نظارت کارشناسان، می‌تواند پیامدهای جبران‌ناپذیری به‌دنبال داشته باشد.
source