در دنیای امروز، استفاده از نمایشگرها به بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی روزمره تبدیل شده است. چه در محل کار، چه در منزل و چه هنگام تفریح، ساعت‌های طولانی را به خیره‌شدن به صفحات موبایل، لپ‌تاپ یا مانیتورهای مختلف می‌گذرانیم. اما آیا تا به حال از خود پرسیده‌اید این رفتار چه تاثیری بر سلامت چشم‌های شما دارد؟ پزشکان و متخصصان چشم، سال‌هاست در مورد آسیب‌های ناشی از نور نمایشگرها هشدار می‌دهند. در این مطلب به بررسی دقیق تاثیرات نمایشگر بر سلامت چشم، علائم هشداردهنده و راه‌های پیشگیری از آسیب می‌پردازیم.

تاثیر استفاده طولانی از نمایشگر بر سلامت چشم

تماشای طولانی‌مدت یک نمایشگر باعث ایجاد فشار بیش‌از حد بر عضلات چشم می‌شود. تمرکز مداوم روی یک فاصله مشخص، به‌خصوص در نور مصنوعی، می‌تواند منجر به خستگی چشم، کاهش پلک زدن و در نهایت، بروز مشکلات بینایی شود. این وضعیت در درازمدت ممکن است باعث ضعیف شدن عضلات تطابقی چشم می‌شود که این عضلات، نقش کلیدی در تنظیم فوکوس دارند.

خستگی چشم دیجیتال چیست؟

خستگی چشم دیجیتال یا Digital Eye Strain مجموعه‌ای از علائم است که در نتیجه استفاده بیش‌از حد از دستگاه‌های دیجیتال ایجاد می‌شود. این مشکل، نه‌تنها در بزرگسالان، بلکه در کودکان و نوجوانانی که زمان زیادی را صرف بازی یا یادگیری با تبلت و لپ‌تاپ می‌کنند، دیده می‌شود. خستگی چشم دیجیتال نتیجه ترکیبی از عواملی مانند تابش نور آبی، خشکی چشم، تمرکز مداوم و نور نامناسب محیط است.

علائم رایج پس از کار طولانی با موبایل یا کامپیوتر

در طول روز بارها و بارها به نمایشگر گوشی یا کامپیوتر خیره می‌شویم، بدون آن‌که متوجه فشار تدریجی واردشده به چشم‌هایمان باشیم. این فشار می‌تواند به مرور زمان باعث بروز علائمی شود که اگر به آن‌ها توجه نکنیم، کیفیت بینایی و حتی کارایی روزمره ما را تحت تأثیر قرار خواهد داد. از جمله شایع‌ترین علائم خستگی چشم دیجیتال از نظر دکتر چشم پزشکی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تاری دید
• خشکی یا سوزش چشم
• احساس سنگینی یا درد در اطراف چشم‌ها
• سردرد
• دوبینی
• حساسیت به نور
• سختی در تمرکز پس از چند ساعت کار مداوم

اگر هر یک از این علائم را تجربه می‌کنید، ممکن است نیاز به بررسی وضعیت بینایی خود توسط یک دکتر چشم پزشکی داشته باشید.

آسیب‌های موقت و دائمی

در بسیاری از موارد، آسیب‌هایی که در نتیجه استفاده طولانی‌مدت از نمایشگر ایجاد می‌شوند، موقتی و برگشت‌پذیر هستند. با این حال، در صورت بی‌توجهی مداوم، ممکن است به مشکلات مزمن مانند خشکی مزمن چشم، اختلال در تطابق دید یا حتی تخریب شبکیه منجر شوند. برخی مطالعات ارتباط بین مواجهه مداوم با نور آبی و افزایش احتمال دژنراسیون ماکولا (یکی از دلایل اصلی نابینایی در سالمندان) را مطرح کرده‌اند.

چرا هنگام کار با مانیتور دچار تاری دید و خشکی چشم می‌شویم؟

هنگامی‌که به مانیتور خیره می‌شویم، بدن به‌طور ناخودآگاه میزان پلک زدن را کاهش می‌دهد. این کاهش، موجب تبخیر لایه اشکی چشم و در نتیجه خشکی و التهاب آن می‌شود. همچنین تمرکز مداوم بر فاصله نزدیک، عضلات چشم را درگیر می‌کند و با گذشت زمان، باعث کاهش انعطاف‌پذیری این عضلات و در نهایت تاری دید می‌شود.

کاهش پلک زدن و تاثیر آن بر خشکی چشم

طبق مطالعات انجام‌شده، میزان پلک زدن هنگام استفاده از نمایشگر تا ۶۰ درصد کاهش می‌یابد. پلک زدن، عمل حیاتی برای حفظ رطوبت و سلامت قرنیه است. کاهش آن، لایه محافظ اشکی را مختل کرده و به بروز علائم خشکی چشم منجر می‌شود. استفاده از قطره‌های اشک مصنوعی در این مواقع می‌تواند مفید باشد، اما راه‌حل نهایی، اصلاح رفتار استفاده از نمایشگر است.

نور آبی و تأثیر آن بر شبکیه

نمایشگرهای دیجیتال، نور آبی با طول موج کوتاه را ساطع می‌کنند. این نور می‌تواند تا شبکیه نفوذ کند و در درازمدت، سلول‌های حساس به نور را تحت تاثیر قرار دهد. اختلال در ریتم شبانه‌روزی بدن یعنی ساعت بیولوژیکی و تاثیر بر کیفیت خواب نیز از دیگر عوارض مواجهه مداوم با نور آبی است.

وضعیت قرارگیری بدن و فاصله نامناسب

نحوه نشستن و فاصله چشم تا نمایشگر نیز در ایجاد علائم خستگی موثر است. فاصله مناسب باید حدود ۵۰ تا ۷۰ سانتی‌متر باشد و مانیتور کمی پایین‌تر از سطح چشم قرار گیرد. وضعیت نامناسب نشستن، علاوه‌بر تاثیر بر عضلات گردن و شانه، می‌تواند منجر به فشار بیشتر بر چشم‌ها شود.

چگونه از چشم‌های خود در برابر آسیب‌های ناشی از نمایشگر محافظت کنیم؟

در دنیایی که حضور نمایشگرها در زندگی روزمره اجتناب‌ناپذیر شده، مراقبت از سلامت چشم‌ها به ضرورتی جدی تبدیل شده است. نورهای مصنوعی، تمرکز مداوم و استفاده طولانی‌مدت از صفحات دیجیتال می‌توانند چالش‌هایی برای بینایی ما ایجاد کنند. پیشگیری از این آسیب‌ها نیازمند آگاهی، دقت و ایجاد عادت‌های سالم در استفاده از تکنولوژی است.

قانون ۲۰-۲۰-۲۰ چیست؟

یکی از ساده‌ترین و موثرترین راه‌ها، استفاده از قانون ۲۰-۲۰-۲۰ است. طبق این قانون، هر ۲۰ دقیقه کار با نمایشگر، به مدت ۲۰ ثانیه به نقطه‌ای در فاصله ۲۰ فوتی (حدود ۶ متری) نگاه کنید. این کار به عضلات چشم استراحت می‌دهد و از خستگی آن‌ها جلوگیری می‌کند.

اهمیت نور محیط در کاهش فشار به چشم

نور محیط باید با نور نمایشگر هماهنگ باشد. نور کم یا خیلی زیاد محیط می‌تواند چشم را مجبور به تطابق مداوم کند. استفاده از نور غیرمستقیم و پرهیز از تابش مستقیم نور لامپ یا خورشید به صفحه نمایش، بسیار مهم است.

استفاده از عینک‌های مخصوص کار با کامپیوتر

عینک‌هایی با فیلتر نور آبی می‌توانند تأثیر نور مضر نمایشگر را کاهش دهند. اگر زمان زیادی را صرف کار با کامپیوتر می‌کنید، مشورت با یک دکتر چشم پزشکی برای تهیه عینک مناسب توصیه می‌شود. این عینک‌ها همچنین ممکن است باعث بهبود کیفیت خواب در شب شوند.

علائمی که نباید نادیده بگیرید

چشم‌ها، با وجود توانایی بالا در تطابق با شرایط مختلف، گاهی سیگنال‌هایی می‌فرستند که نشان از فشار یا اختلال در عملکرد طبیعی آن‌ها دارند. نادیده گرفتن این علائم می‌تواند منجر به پیشرفت تدریجی مشکلات بینایی یا حتی بروز آسیب‌های جبران‌ناپذیر شود. بنابراین، در صورت مشاهده هر یک از نشانه‌های زیر، اگر علائم شما ادامه‌دار بود، می‌توانید از طریق دکتردکتر با پزشک متخصص چشم مشورت کنید.

• تاری دید که با استراحت رفع نمی‌شود
• سردردهای مکرری که پس از کار با لپ‌تاپ ظاهر می‌شوند
• خشکی شدید چشم که با قرمزی یا سوزش همراه است
• اگر میدان دیدتان کاهش پیدا کرده است
• اگر جرقه‌های نوری یا مگس‌پران به‌طور ناگهانی مشاهده کردید

چه زمانی باید به چشم‌پزشک مراجعه کنیم؟

در صورتی که علائم خستگی چشم دیجیتال به‌صورت مکرر و پایدار ادامه داشته باشد، یا دچار تاری دید، دوبینی یا دردهای مزمن در ناحیه چشم و پیشانی شدید، بهتر است به یک دکتر چشم پزشک مراجعه کنید. تشخیص به‌موقع می‌تواند از بروز آسیب‌های جبران‌ناپذیر جلوگیری کند.

منبع: رپورتاژ