اسپیس‌ایکس دو ماهواره ناسا را برای آغاز مأموریتی 170 میلیون دلاری جهت مطالعه آب‌وهوای فضایی به مدار فرستاد.
به گزارش تکراتو و به نقل از arstechnica، دو ماهواره ناسا روز چهارشنبه با استفاده از موشک فالکن ۹ شرکت اسپیس‌ایکس از ایالت کالیفرنیا به فضا پرتاب شدند.
این دو ماهواره بخشی از مأموریت TRACERS هستند که با هدف مطالعه پدیده‌ای ناشناخته در فیزیک فضا آغاز شده؛ پدیده‌ای که از ابتدای عصر فضا ذهن دانشمندان را به خود مشغول کرده است.
این مأموریت که دست‌کم یک سال به طول خواهد انجامید، شرایط پلاسما را در نواحی خاصی از میدان مغناطیسی زمین با نام کوهان‌های قطبی بررسی می‌کند.
این نواحی که در بالای قطب‌های زمین قرار دارند، نقش مهم اما ناشناخته‌ای در شکل‌گیری شفق‌های قطبی دارند؛ شفق‌هایی که زمانی رخ می‌دهند که ذرات باردار خورشیدی با میدان مغناطیسی زمین برخورد می‌کنند.
همین فرآیند می‌تواند باعث ایجاد طوفان‌های ژئومغناطیسی شود؛ طوفان‌هایی که ممکن است سیستم‌های ناوبری GPS، ارتباطات رادیویی، شبکه‌های برق و عملکرد ماهواره‌ها را مختل کنند.
این رویدادها اغلب به دنبال فوران‌های خورشیدی یا پرتاب جرم‌های تاج خورشیدی اتفاق می‌افتند. اگر این ذرات مستقیماً به سمت زمین بیایند، در کنار شفق‌های زیبا، می‌توانند خسارات جدی به زیرساخت‌های حیاتی وارد کنند.
برای نمونه، سال گذشته یک طوفان ژئومغناطیسی شدید باعث کاهش دقت سیگنال‌های GPS شد و در بخش کشاورزی آمریکا بیش از ۵۰۰ میلیون دلار خسارت وارد کرد. در سال ۲۰۲۲ نیز فعالیت شدید خورشیدی منجر به از بین رفتن ۴۰ ماهواره استارلینک اسپیس‌ایکس شد.
جو وستلیک، مدیر بخش فیزیک خورشیدی ناسا گفت شناخت خورشید و آب‌وهوای فضایی که تولید می‌کند، برای ما در زمین بسیار مهم‌تر از آن چیزی است که اغلب تصور می‌شود.
پرتاب این مأموریت یک روز به تأخیر افتاد؛ دلیل آن، اختلال در سیستم کنترل هوایی به دلیل قطع برق در منطقه‌ای از اقیانوس آرام در نزدیکی محل پرتاب بود. اسپیس‌ایکس شمارش معکوس را کمتر از یک دقیقه قبل از پرتاب متوقف کرد و مأموریت را به روز چهارشنبه موکول کرد.
ماهواره‌های دوقلوی TRACERS که نام کامل آن‌ها Tandem Reconnection and Cusp Electrodynamics Reconnaissance Satellites است، فرآیندی به نام بازاتصال مغناطیسی را بررسی خواهند کرد.
در این پدیده، ذرات باد خورشیدی با سرعتی تا حدود ۱.۶ میلیون کیلومتر بر ساعت به میدان مغناطیسی زمین برخورد می‌کنند. این برخورد منجر به شکسته شدن و اتصال مجدد خطوط میدان مغناطیسی شده و ذرات با سرعتی نزدیک به نور به سمت قطبین زمین پرتاب می‌شوند. این فرآیند هم شفق‌های زیبای قطبی و هم طوفان‌های مضر ژئومغناطیسی را شکل می‌دهد.
با وجود اینکه این اتفاقات دقیقاً بالای سر ما و در محدوده ماهواره‌های نزدیک زمین رخ می‌دهند، دانشمندان هنوز دقیقاً نمی‌دانند چگونه کار می‌کنند. برای همین است که به دو ماهواره نیاز دارند.
یک ماهواره تنها می‌تواند هر ۹۰ دقیقه یک‌بار از روی ناحیه مورد نظر عبور کند، اما با دو ماهواره در مدارهای هم‌راستا، می‌توان تغییرات را با فاصله زمانی کوتاه‌تری بررسی کرد.
به گفته دیوید مایلز، محقق اصلی این مأموریت از دانشگاه آیووا، فقط با مشاهده مداوم و هم‌زمان می‌توان فهمید که آیا تغییرات ناشی از تحول در سیستم میدان مغناطیسی زمین است یا از قطع و وصل شدن بازاتصال مغناطیسی.
او افزود باید بفهمیم باد خورشیدی چگونه انرژی خود را به سیستم زمین منتقل می‌کند و این انرژی چگونه منجر به پدیده‌های آب‌وهوای فضایی می‌شود.
به همین دلیل است که بخش دوقلوی مأموریت TRACERS اهمیت دارد. این دو فضاپیما که اندازه‌ای مشابه یک ماشین لباسشویی دارند، در ارتفاع ۵۹۰ کیلومتری از سطح زمین به پرواز درآمده‌اند.
آن‌ها در هفته‌های آینده در فاصله دو دقیقه‌ای از یکدیگر قرار خواهند گرفت و به دور زمین خواهند چرخید. این آرایش به دانشمندان اجازه می‌دهد اطلاعات دقیق‌تری از نقاط قطبی در فاصله زمانی بسیار کوتاه‌تری جمع‌آوری کنند.
هدف این است که در مدت یک سال حدود سه هزار نمونه از بازاتصال مغناطیسی ثبت شود تا پژوهشگران بتوانند بفهمند چرا برخی رویدادهای فضایی با یکدیگر تفاوت دارند.
جان دورلی، دانشمند ناسا در مرکز گودارد گفت این مأموریت نه تنها تصویری جهانی از بازاتصال در مغناطوسفر ارائه می‌دهد، بلکه امکان تحلیل آماری ارتباط آن با وضعیت باد خورشیدی را فراهم می‌کند.
کریگ کلتزینگ، محقق ارشد سابق این مأموریت که در سال ۲۰۲۳ درگذشت، گفته بود اگر بتوانیم بفهمیم کدام نوع رویدادها ناگهانی و کدام پراکنده هستند، می‌توانیم مدل‌سازی دقیق‌تری انجام دهیم و بهتر پیش‌بینی کنیم که چه نوع اثری ممکن است روی انسان‌ها بگذارد.
افزون بر این، نتایج TRACERS می‌تواند درک کلی‌تری از جهان ارائه دهد. چون بازاتصال مغناطیسی پدیده‌ای رایج در سراسر کیهان است و در شکل‌گیری فوران‌های خورشیدی هم نقش دارد. در کنار ماهواره‌های TRACERS، چندین محموله دیگر هم همراه این پرتاب به فضا فرستاده شدند.
یکی از این مأموریت‌ها PExT بود؛ یک ماهواره کوچک آزمایشی که با هدف آزمایش ارتباطات بین‌ماهواره‌ای طراحی شده و می‌تواند با سه شبکه مختلف از جمله TDRS ناسا و دو شبکه تجاری متعلق به شرکت‌های SES و Viasat ارتباط برقرار کند.
ویژگی جالب این ماهواره، توانایی جابه‌جایی بین شبکه‌های مختلف ارتباطی است. ایستگاه فضایی بین‌المللی و بسیاری از ماهواره‌های دیگر اکنون از شبکه TDRS استفاده می‌کنند، اما ناسا قصد دارد این شبکه را در دهه ۲۰۳۰ بازنشسته کرده و از خدمات تجاری بهره بگیرد. بنابراین تجهیزات آینده باید توانایی سوئیچ بین شبکه‌ها را داشته باشند.
ماهواره آزمایشی دیگری به نام Athena EPIC هم در این پرتاب حضور داشت. این مأموریت که به رهبری مرکز لانگلی ناسا اجرا می‌شود، از یک پلتفرم ماهواره‌ای ماژولار ساخت شرکت NovaWurks استفاده می‌کند و هدف اصلی آن، سنجش میزان انرژی تابش‌یافته زمین به فضا برای تحقیقات اقلیمی است.
همچنین ماهواره REAL برای بررسی کمربندهای تابشی ون آلن و آب‌وهوای فضایی، و یک ماهواره مخابراتی آزمایشی 5G به نام LIDE متعلق به آژانس فضایی اروپا، از دیگر محموله‌های این پرتاب بودند. پنج ماهواره تجاری دیگر نیز متعلق به شرکت استرالیایی Skykraft برای پشتیبانی از ارتباطات هوایی در مناطق دورافتاده به فضا فرستاده شدند.