خبرگزاری بین‌المللی اهل‌بیت(ع) ابنا :  قرآن کریم به عنوان کتابی جامع و هدایتگر، همواره پاسخگوی نیازهای روحی و روانی انسان بوده است. این کتاب الهی تنها به احکام و عبادات محدود نمی‌شود، بلکه در آن اصولی برای آرامش دل‌ها و رفع دغدغه‌های روحی نیز نهفته است. در دنیای پرتنش امروز، که اضطراب و افسردگی به معضل اصلی بشر تبدیل شده است، آموزه‌های قرآنی می‌توانند به عنوان راهنمایی کاربردی و عمیق برای بازگشت به آرامش حقیقی عمل کنند. در این مقاله، با استناد به منابع معتبر شیعه، نگاهی دقیق‌تر به این آموزه‌ها خواهیم داشت.
 

۱. یاد خدا؛ کلید آرامش دل‌ها

یکی از برجسته‌ترین مفاهیم قرآنی که بارها بر آن تأکید شده، ذکر و یاد خداوند است. قرآن کریم در آیه‌ای روشن می‌فرماید: «أَلا بِذِکرِ اللَّهِ تَطمَئِنُّ القُلُوبُ» (رعد: ۲۸). این آیه نشان‌دهنده تأثیر شگرف یاد خدا بر آرامش دل‌هاست.

ذکر خداوند، به معنای یادآوری حضور او در تمام لحظات زندگی است. این یادآوری نه تنها انسان را از تنهایی و بی‌پناهی نجات می‌دهد، بلکه او را به منبع قدرت و رحمت الهی متصل می‌کند. امام علی(ع) نیز در نهج‌البلاغه فرموده‌اند: «ذکر خداوند شفای دل‌هاست» (۱). این سخن امام نشان‌دهنده اهمیت ذکر الهی در درمان دردهای روحی است.

علاوه بر این، ذکر خداوند می‌تواند نوعی تمرکز ذهنی ایجاد کند که ذهن پراکنده را آرام کند. در تحقیقات روان‌شناسی نیز تأکید شده که تمرکز بر یک موضوع مثبت یا معنوی، می‌تواند استرس را کاهش دهد و احساس آرامش را تقویت کند (۲).
 

۲. صبر؛ راهبردی قرآنی برای مقابله با چالش‌ها

صبر یکی دیگر از مفاهیمی است که قرآن کریم به آن توجه ویژه‌ای داشته است. خداوند در قرآن می‌فرماید: «وَاستَعینُوا بِالصَّبرِ وَالصَّلاةِ» (بقره: ۴۵). صبر نه تنها به معنای تحمل سختی‌هاست، بلکه به معنای مدیریت احساسات در شرایط بحرانی نیز می‌باشد.

امام صادق(ع) در حدیثی زیبا فرموده‌اند: «صبر کلید گشایش مشکلات است» (۳). این سخن امام نشان‌دهنده این واقعیت است که صبر می‌تواند مانند پلی باشد که انسان را از بحران‌ها به سوی آرامش عبور دهد.

در دنیای امروز، که فشارهای روانی ناشی از مشکلات اقتصادی، اجتماعی و خانوادگی رو به افزایش است، صبر می‌تواند به عنوان یک مهارت روان‌شناختی مؤثر عمل کند. روان‌شناسان نیز تأکید دارند که آموزش صبر و تحمل به افراد، می‌تواند میزان افسردگی و اضطراب را کاهش دهد (۴).
 

۳. توکل بر خدا؛ سپردن امور به قدرت مطلق

توکل بر خداوند یکی دیگر از آموزه‌های قرآنی است که می‌تواند منجر به کاهش اضطراب شود. خداوند در قرآن می‌فرماید: «وَمَن یَتَوَکَّل عَلَی اللَّهِ فَهُوَ حَسبُهُ» (طلاق: ۳). این آیه نشان‌دهنده اهمیت اعتماد به خداوند در همه امور زندگی است.

توکل به معنای واقعی کلمه، سپردن امور به خداوند و اطمینان به حکمت اوست. امام رضا(ع) فرموده‌اند: «کسی که بر خدا توکل کند، هرگز دچار حسرت نمی‌شود» (۵). این سخن امام نشان‌دهنده اثر آرام‌بخش توکل بر روان انسان است.

در شرایط سخت زندگی، توکل بر خداوند می‌تواند احساس امنیت و امید را در انسان تقویت کند. تحقیقات علمی نیز نشان داده‌اند که اعتقاد به یک نیروی برتر و سپردن امور به او، می‌تواند سطح اضطراب افراد را کاهش دهد و سلامت روانی آن‌ها را ارتقا بخشد (۶).

پاورقی‌ها

۱. نهج‌البلاغه، حکمت ۲۲۸.
۲. سلیگمن، مارتین. “روان‌شناسی مثبت‌گرا”، ترجمه حسین زارع، انتشارات رشد، ۱۳۹۸.
۳. اصول کافی، جلد ۲، باب الصبر، حدیث ۱۲.
۴. هیلگا کوپر، “روان‌شناسی استرس”، ترجمه محمدرضا شفیعی، نشر نیلوفر، ۱۳۹۷.
۵. عیون اخبار الرضا(ع)، جلد ۲، باب ۳۱، حدیث ۱۲۳.
۶. لارنس جی. “دین و سلامت روان”، ترجمه علی‌رضا نوروزی، نشر دانژه، ۱۳۹۵.