به گزارش گروه فرهنگی قدس، قاعده جالبی درباره سینما و مخاطبانش وجود دارد، به این ترتیب که مخاطب بیش از آنکه تحت تأثیر خود فیلم و سینما باشد، از شرایط پیرامونی جامعه تأثیر می‌پذیرد و از این ‌رو سینما رفتن دست‌کم در کشور ما به عوامل مختلفی گره خورده و ارتباط مستقیمی با وضعیت اجتماعی، اقتصادی و سیاسی دارد. از طرفی دیگر سینما به مثابه دماسنجی است که می‌توان وضعیت روحی مردم را با آن سنجید. نمونه‌اش نسبت میان فرسودگی روحی مردم ناشی از فشارهای اجتماعی و اقتصادی و رغبت فراوان به تماشای فیلم‌های کمدی است یا ارتباطی که میان شکوفایی فضای فرهنگی و اجتماعی و استقبال مردم از فیلم‌های جدی و به اصطلاح روشنفکرانه وجود دارد. نمونه‌هایی از این دست بسیار است اما از سویی دیگر حالا سینمای ما هم در جریان بحران‌ها، حوادث و اتفاق‌های غیرمنتظره تجربه کسب کرده است. از سال‌های جنگ تحمیلی ایران و عراق که در کشاکش روزهای موشک‌باران مردم به سینما می‌رفتند تا همین چند سال اخیر که شیوع کووید سینماها را به تعطیلی کشاند اما در نهایت توانست راه نجات را بیابد و چراغش را روشن کند، تا ایامی که التهاب‌های اجتماعی به دامن سینما هم کشیده شد و حالا هم جنگی دیگر که سینما را به عنوان یکی از قوی‌ترین بازوهای فرهنگی وادار کرده خودش را با شرایط تازه سازگار کند.

به هر حال وقتی پای بحران بزرگی همچون جنگ به میان می‌آید تمام معادلات به هم می‌ریزد و دیگر کمتر کسی انتظار دارد مردم همچنان با همان روند همیشگی به زندگی روزمره‌شان ادامه دهند. اما نکته جالب باز هم رفتار مردم در ایام جنگ اخیر و روزهای پس از آن بودکه وضعیتی متفاوت و خلاف انتظار را رقم زد. اگرچه فعالیت سینما به خصوص در شهرهایی همچون تهران محدود و حتی تعطیل شده بود اما باز هم سینما رفتن از آن دسته اموراتی بود که متوقف نشد و بسیاری از سینماها در شهرهای مختلف کشور میزبان مردم بودند.

سینما و مخاطبانش به روایت اعداد و ارقام در جنگ ۱۲روزه

اما نگاهی بیندازیم به آمار مخاطبان سینمارو در ۱۲ روزی که کشور درگیر جنگ بود. این آمار هم حکایت جالبی دارد از جمله اینکه بیشترین میزان مخاطبان در این روزها به نخستین روز جنگ یعنی جمعه ۲۳ خرداد با ۲۳ هزار و ۹۳۷ مخاطب و سوم تیر ماه روز آتش‌بس با رشد چهار برابری به نسبت سایر روزها با ۶۸ هزار و ۴۲ نفر تعلق دارد. در این میان کمترین تعداد مخاطب در روزهای ۲۵ و ۲۶ خرداد با حدود ۳هزار و ۲۹۰ مخاطب بوده و باقی روزها هم این رقم از ۹ تا ۱۵ هزار نفر متغیر است.

پردیس سینما هویزه مشهد با ۲هزار و ۸۳۷ مخاطب، مجموعه هنر شهر آفتاب شیراز با ۲هزار و ۳۳۰، پردیس ویلاژ توریست مشهد باهزار و ۷۳۱، پردیس سینمایی بازار شهر قم با هزار و ۶۵۸، پردیس سینمایی ساحل اصفهان با هزار و ۵۹۸، پردیس سینمایی اطلس مشهد با هزار و ۵۳۸، پردیس سینمایی مهر کوهسنگی با هزار و ۴۵۲، پردیس سینمایی چهارباغ اصفهان با هزار و ۳۴۰، سینما آفریقای مشهد با هزار و ۱۷۶ و پردیس اکومال کرج با هزار و ۳۳۵نفر جزو ۱۰سالن پرمخاطب طی ۱۲روز جنگ در کنار بیش از ۲۰۰ سالن سینما در سراسر کشور به شمار می‌روند.

در میان این ارقام باید به خراسان رضوی اشاره کرد که در میان شهرهای مختلف پرچمدار سینماروها در ایام جنگ بوده است.خراسان رضوی با برخورداری از ۱۰۰ سالن سینما با بیش از هزار و ۲۰۰ صندلی پس از تهران دومین استان پرسالن ایران است و از مجموع سینماهای فعال کشور در جنگ ۱۲روزه، پردیس‌های سینماییهویزه، ویلاژ توریست مشهد، اطلس، مهر کوهسنگی و همچنین سینما آفریقا پنج سینمای واقع در مشهد هستند که در فهرست ۱۰ سینمای پرمخاطب کشور قرار داشتند.

همچنین در استان تهران نیز سینما شکوفه با هزار و ۱۸مخاطب، سینما پرندمال با ۸۳۵، پردیس سینمایی نارسیس با ۶۸۲، پردیس سینمایی راگا با ۶۱۲ و پردیس سینمایی لوتوس مال با ۶۱۰ مخاطب جزو پنج سینمای نخست فعال بوده‌اند. البته با در نظر گرفتن اینکه طبق آمار بیشترین میزان حملات اسرائیل علیه ایران در نقاط مختلف شهر تهران صورت گرفته، طبیعی است میزان مخاطب در این استان کمتر از سایر استان‌ها باشد.

بازگشت دوباره رونق به سینماها

با بازگشت شرایط به روال عادی، وضعیت سینماها هم به شکل سابق برگشت و سه‌شنبه گذشته دهم تیر ماه با استقبال ۱۰۰هزار مخاطب طی دو هفته گذشته رکورد بیشترین استقبال مردم از سینماهای سراسر کشور رقم خورد که براساس آمار مؤسسه سینماشهر سه پردیس کوروش با ۴هزار و ۸۷، پردیس هویزه مشهد با ۳هزار و ۲۳۰ و پردیس هنر شهر آفتاب شیراز با ۳هزار و ۷ مخاطب به‌عنوان سه مجموعه نخست این روز در استقبال مخاطبان سینما معرفی شدند.

اما طی این روزها سینمادارانی که سالن‌هایشان به روی مردم باز بود از نزدیک شاهد کنش مخاطبان و استقبال آن‌ها از فیلم‌ها بودند که در ادامه تجربه تعدادی از مدیران سینماها را در جریان جنگ می‌خوانیم.

روایت بهمن سبز از ۱۲ روز مقاومت فرهنگی

در جریان جنگ ۱۲ روزه، مؤسسه بهمن سبز با تداوم فعالیت سینماهای خود در ۴۱ شهر کشور، پویش «سینما همدل با ایران» را راه‌اندازی کرد و سینماها را به پایگاه‌هایی برای تقویت روحیه ملی، همبستگی اجتماعی و حضور فرهنگی در بحران تبدیل کرد. هادی اسماعیلی، مدیرعامل مؤسسه بهمن سبز با اشاره به استمرار فعالیت مجموعه‌های سینمایی حوزه هنری در ایام جنگ اخیر می‌گوید: مؤسسه بهمن سبز در ۴۱ شهر کشور دارای سینماست و از نخستین روزهای جنگ، با راه‌اندازی پویش سینما همدل با ایران، سینماها را به عناصر فعال رسانه‌ای در هر شهر بدل کرد.

وی با تأکید بر ظرفیت چندبعدی سینما ادامه می‌دهد: ما معتقدیم سینما به‌عنوان یک مکان رسانه‌ای، نقشی فراتر از نمایش فیلم ایفا می‌کند و در شرایط بحرانی می‌تواند به‌عنوان عنصری اثرگذار در فضای اجتماعی شهرها حضور معناداری داشته باشد. در ایام جنگ یک همبستگی ملی شکل گرفت و مدیران سینماهای ما با بهره‌گیری از فضاهای پیرامونی سالن‌ها، زمینه ایجاد روحیه حماسی در میان مردم را فراهم کردند. پخش سرود ملی پیش از هر اکران و برگزاری رویدادهای فرهنگی با مشارکت مردم در لابی سینماها از جمله اقدام‌هایی بود که به این فضا عمق بیشتری بخشید.

سینما، محل رجوع فرهنگی مردم

وی در ادامه به شهرهایی مانند اصفهان و تبریز اشاره می‌کند و می‌افزاید: این شهرها جزو کانون‌های اصلی حملات دشمن بودند اما سینماهایشان در ایام جنگ ۱۲روزه فعال ماندند و شجاعانه در کنار مردم ایستادند و پردیس سینمایی ساحل اصفهان و پردیس سینمایی هویزه مشهد از جمله سینماهایی بودند که در این شرایط خاص، با بیشترین میزان مخاطب روبه‌رو و به محل رجوع فرهنگی مردم تبدیل شدند.

اما سینما شکوفه در روزهای پرتلاطم تهران، پربازدیدترین سینمای این شهر در ایام جنگ بود، فریبرز قطبی، مدیر این سینما درباره استقبال مردم از سینما در آن روزها می‌گوید: اوایل جنگ به دلیل شرایط بحرانی و امنیت مردم، سینما را تعطیل کردیم اما در روزهای بعدی که فعالیت را از سر گرفتیم مردم به سینما می‌آمدند و فیلم تماشا می‌کردند. حتی سه روز نخست پس از اعلام آتش‌بس استقبال به قدری خوب بود که فکر می‌کردیم این روال ادامه خواهد داشت اما با تعطیلی سینماها در شب‌های عزاداری دوباره روند فروش افت کرد.

قطبی درباره امکان فعالیت سینما در شرایط جنگی می‌افزاید: واقعیت این است که باید مسئله امنیت را در نظر گرفت اما طی این دو هفته اوضاع با حال و هوای دوران جنگ تحمیلی هشت ساله متفاوت بود و مردم راحت‌تر به فعالیت‌های خود می‌پرداختند. اما در کنار اینکه باید تمهیداتی برای امنیت و حفظ جان مردم در نظر گرفت، این نکته را فراموش نکنیم که تعطیلی سینماها منجر به از دست رفتن معیشت کارکنان سینما می‌شود.

اگر سینما تعطیل شود مشکل بتوان مردم را به سینما بازگرداند

وی با بیان اینکه دولت تصمیم‌گیرنده نهایی درباره نحوه فعالیت سینماهاست، روشن ماندن چراغ سینما را بهتر از تعطیلی آن می‌داند و یادآور می‌شود: سینما بخشی از جامعه است و درگیر همه اتفاق‌های پیرامون خودش می‌شود. اگر سینما تعطیل شود سخت ‌می‌توان مردم را دوباره به سینما بازگرداند. نمونه آن دوران همه‌گیری کرونا بود که سینماهایی مانند سروش و ایران فعالیت نکردند و پس از پایان آن دوران دیگر نتوانستند مانند گذشته کار کنند و مشتریانشان کم شد، اما سینما شکوفه با اینکه فقط سه سالن دارد اما همیشه فعالیت داشته و مخاطبان خودش را هم دارد.

اما شبنم جباری، مدیر پردیس اکومال البرز از روزهای سخت جنگ ۱۲روزه می‌گوید. روزهایی که کرج آماج حملات دشمن بود اما این پردیس سینمایی تا جایی که می‌توانست درهای سالن سینما را باز نگه داشت و میزبان مخاطبانش بود. جباری درباره تجربه پردیس اکومال البرز در ایام جنگ که بیش از هزار و ۳۰۰ مخاطب داشت، می‌گوید: ما سعی کردیم تا جایی که می‌شود سانس‌های نمایش را حفظ کنیم اما قاعدتاً استقبال مانند همیشه نبود و روزهایی هم که حملات در استان کرج شدت می‌یافت مجبور بودیم مجتمع را به خاطر امنیت کارکنان و مردم تعطیل کنیم.

خانواده‌های کارکنان سینما نگران فرزندانشان بودند

وی در ادامه با اشاره به مشکلاتی که در این ایام داشتند، تصریح می‌کند: وقتی سینما تعطیل می‌شد باید پول کسانی که بلیت تهیه کرده بودند را پس می‌دادیم و این روند بازگشت پول خودش چالش‌برانگیز بود اما وجه بلیت را از طریق سامانه سمفا به مشتریان بازگرداندیم وکسانی هم که حضوری بلیت خریده بودند پول را برایشان واریز می‌کردیم. از طرفی دیگر ما در آن روزها به بچه‌هایی فکر می‌کردیم که در خانه هیچ تفریحی نداشتند و دلشان می‌خواست در سینما فیلم ببینند و در مقابل کارکنان ما اغلب خانم‌های جوانی بودند که خانواده‎هایشان نگران جانشان بودند و می‌خواستند کنار خودشان در خانه بمانند. خوشبختانه با اعلام آتش‌بس روال کار به حالت عادی بازگشت و حتی همان شب اول، نمایش فیلم‌ها به سانس فوق‌العاده هم رسید.

رفتار مردم ایران در شرایط جنگی تحسین‌برانگیز است

مهدی تجویدی، مدیر سینما آفریقای مشهد که جزو سینماهای پرمخاطب دوران جنگ بوده نیز درباره آن روزها و استقبال مردم از سینما این طور می‌گوید: با وجود اینکه شرایط جنگی سینما را با ریزش مخاطب روبه‌رو کرده بود، توقف نمایش فیلم‌های کمدی هم موجب شد حضور مردم کمرنگ‌تر از قبل شود.

وی در پایان گفته‌های خود با بیان اینکه حاشیه‌های جنگ روی کاهش مخاطب تأثیر داشت، می‌افزاید: با توجه به شرایط، استقبال از سینماها قابل قبول بود اما به نظرم رفتار مردم ایران در این ایام برخلاف بسیاری از کشورها که در شرایط جنگی فقط به فروشگاه‌ها هجوم می‌برند و نظم جامعه را به هم می‌زنند، قابل تأمل بود. مردم زندگی عادی خودشان را داشتند و سینما هم همیشه در سبد فرهنگی خانواده بوده و هست اما در آن روزها به دلیل شرایط خاصی که بر کشور حاکم شده بود، سینما در اولویت مردم نبود اما با این حال باز هم چراغ سینماها خاموش نشد.

فارغ از گفته‌های سینماداران و اهالی فرهنگ، حالا دیگر با اطمینان می‌توان گفت سینما رفتن در هر شرایطی با زندگی ما ایرانی‌ها عجین و بخشی از آن شده است. اما در کنار همه این موارد و اینکه سینما یکی از مهم‌ترین تفریحات و سرگرمی‌های عموم مردم است نباید فراموش کرد که در اوضاع جنگی امنیت مردم و حفاظت از جانشان در اولویت است؛ موضوعی که محل بحث بسیاری از کارشناسان فرهنگی شده که آیا سینما در این روزهای سخت باید کنار مردم باشد و به فعالیتش ادامه دهد یا اینکه تعطیلی سینماها در راستای کاهش احتمال خطرات غیرمنتظره امری ضروری است.