به گزارش خبرگزاری حوزه، آیت الله مظاهری در یکی از دروس اخلاق خود به «موضوع اخلاص و شرک خفی در انجام اعمال» پرداختند که تقدیم شما فرهیختگان می‌شود.

بسم الله الرحمن الرحیم؛ بحث از خلوص نیت، از بنیادی‌ترین مباحث در حوزه اخلاق است که قرآن کریم به‌طور جدی بر آن تأکید کرده و روایات اهل‌بیت علیهم‌السلام نیز به‌شدت بر اهمیت آن پافشاری دارند.

مسئله این است که انسان باید با صفا، صمیمیت و صداقت زندگی کند. هر عملی که از انسان سر می‌زند، باید رنگ الهی داشته باشد و از تملق، تظاهر و ریا به دور باشد.

تحقق چنین وضعی بسیار دشوار، اما فوق‌العاده ضروری است. اگر در کارها اخلاص وجود نداشته باشد، آن کار حتی اگر به‌ظاهر بزرگ و کوه‌سان باشد، ارزشی نخواهد داشت.

اما اگر کار، هرچند ظاهراً کوچک و کم‌اهمیت، با خلوص نیت انجام گیرد، به برکت همان نیت پاک، ارزشی والا پیدا می‌کند و به کمال می‌رسد.

* قرآن بزرگترین موعظه برای انسان را خلوص می‌داند

اگر ـ نعوذبالله ـ انسانی چاپلوس، متملق، متظاهر و ریاکار باشد، این حالت گناهی در حد کفر است. قرآن می‌فرماید:«لا تتبعوا صلاتکم بالمن و الأذی»؛ یعنی اگر کار خوبی انجام دادی، مبادا با منت‌گذاری آن را باطل کنی.

همچنین آمده است: «کالذی ینفق ماله رئاء الناس و لا یؤمن بالله و الیوم الآخر»؛ کسی که برای ریا انفاق می‌کند و ایمان به خدا و روز قیامت ندارد.

بنابراین، اگر کار نیکی انجام شد، باید مراقب بود که ریا و تظاهر در آن راه نیابد؛ چراکه در این صورت، عمل نه‌تنها باطل و بی‌اثر، بلکه گناهی بزرگ نیز محسوب می‌شود. چنین عملی مانند گردویی پوک است که ظاهر دارد، اما درون آن تهی است.

یافتن انسان‌هایی که واقعاً با صفا و صداقت و خلوص کامل زندگی می‌کنند، بسیار نادر است. کمتر کسی یافت می‌شود که درون و بیرونش یکسان باشد و کار را صرفاً برای رضای خدا انجام دهد.

قرآن می‌فرماید: «صبغة الله و من أحسن من الله صبغة»؛ رنگ خدا چه رنگ نیکویی است.

در آیه‌ای دیگر، خداوند به پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله می‌فرماید: «قل إنما أعظکم بواحدة أن تقوموا لله مثنی و فرادی ثم تتفکروا»؛ بگو تنها موعظه من این است که برای خدا قیام کنید، چه دو نفره و چه تنها، سپس تفکر کنید.

این در حالی است که قرآن سراسر پند و اندرز و کتابی اخلاقی است. کتابی انسان‌ساز است که توان ریشه‌کن کردن رذایل اخلاقی را دارد، فضائل را در دل انسان می‌کارد، آنها را رشد می‌دهد، به میوه می‌نشاند و از این شجره طیبه، هم خود شخص بهره‌مند می‌شود و هم جامعه پیرامونش.

با این حال، خداوند می‌فرماید: «قل إنما أعظکم بواحدة»؛ یعنی بگو تنها موعظه من همین است.

گویی قرآن می‌گوید که موعظه‌ای بالاتر از این وجود ندارد، موعظه‌ای بهتر از این نیست. آن موعظه چیست؟ خلوص.

اگر کار فرهنگی انجام می‌دهی، خلوص. اگر کار اجتماعی انجام می‌دهی، خلوص. اگر فعالیت اقتصادی می‌کنی، خلوص. اگر در حوزه خدمات یا عبادات هستی، خلوص. چه کار برای خودت باشد، چه برای دیگران، باید با اخلاص باشد.

* ریا؛ بزرگترین گناه در کنار کفر و قتل نفس

استاد بزرگوار ما، حضرت امام خمینی، در اواخر عمر شریفشان، اگرچه به‌صورت مستقیم مباحث اخلاقی را مطرح نمی‌کردند، اما در میان دروس فقه و اصول، از هر فرصتی برای تذکر اخلاقی بهره می‌بردند.

ایشان بارها این آیه را برای ما تکرار می‌کردند: «قل إنما أعظکم بواحدة أن تقوموا لله مثنی و فرادی ثم تتفکروا»؛ یعنی ابتدا باید نیت خالص باشد، سپس کار انجام گیرد تا آن عمل، رنگ خدا به خود بگیرد.

در این صورت، کاری که در ظاهر مانند کاه است، به کوه بدل می‌شود؛ عملی که قطره‌ای بیش نمی‌نماید، دریایی می‌گردد. دریایی که هم برای دنیا و هم برای آخرت انسان سودمند است.

از اموری که سبب برکت در علم، مال و عمل می‌شود، خلوص است. و آنچه که اعمال را بی‌برکت، بی‌فایده و بی‌ثمر می‌سازد، ریا و تظاهر است.

اگر کسی کاری انجام دهد و آن را به رخ دیگران بکشد، اگرچه منت هم نگذارد، همین جلوه‌گری برای دیگران گناهی بس بزرگ است.

در روایات ما، درباره گناهان کبیره، اختلاف است؛ برخی آن‌ها را هفت، برخی هفتاد و برخی صد عنوان کرده‌اند. اما در هیچ‌کدام از این روایات نیست که ریا جزء گناهان کبیره نباشد. حتی در کنار کفر و قتل نفس، ریا نیز آمده است.

یعنی کسی که عملش را به رخ دیگران بکشد و بگوید: «من آنم که چنین کردم» یا «من آنم که چنین می‌کنم»، این گفتار و رفتار، افزون بر ناپسندی، عاقبتی تلخ در پی دارد.

نقل شده است که خطیب مشهوری پس از منبری پرآب‌وتاب نزد یکی از اهل دل رفت و از او پرسید: «منبر من چگونه بود؟» آن مرد بزرگوار، با نهایت صداقت پاسخ داد: «منبر تو سراسر شرک بود».

وقتی پرسید چرا چنین می‌گویی، گفت: «چرا که در سخنانت چندین بار از خود گفتی، از خودت تعریف کردی، از منبرت تعریف کردی. این منبر، صددرصد آمیخته به شرک بود». به چنین منبری می‌گویند: «شرک خفی»، تعریفی که ماهیت انسان را همچون گردویی پوک می‌سازد.

برای دانلود صوت اینجا را کلیک کنید