در حالی که فناوری‌های ژنتیکی با سرعتی شگفت‌انگیز در حال تحول‌اند، نگرانی‌ها درباره امنیت داده‌های زیستی نیز به‌طور جدی افزایش یافته است. بر اساس گزارشی جدید که توسط پژوهشگران دانشگاه پورتسموث با همکاری چندین دانشگاه بین‌المللی منتشر شده، نسل جدید فناوری توالی‌یابی DNA، موسوم به NGS، به هدفی بالقوه برای حملات سایبری تبدیل شده است.

این گزارش که در سایت تخصصی SciTechDaily منتشر شده، زنگ خطری برای جامعه علمی، صنعت سلامت و حتی سیاست‌گذاران جهانی محسوب می‌شود؛ چراکه تا پیش از این، تهدیدات امنیت سایبری بیشتر معطوف به داده‌های مالی یا شبکه‌های ارتباطی بود، نه اطلاعات ژنتیکی افراد.

توالی‌یابی DNA؛ فناوری حیاتی و در عین حال آسیب‌پذیر

نسل جدید فناوری توالی‌یابی DNA (Next Generation Sequencing) نقشی کلیدی در پزشکی شخصی‌سازی‌شده، تشخیص زودهنگام سرطان، و تحقیقات ژنتیکی ایفا می‌کند. این سیستم‌ها با استفاده از الگوریتم‌های پیشرفته و پردازش کلان‌داده، اطلاعات دقیق و حساسی را استخراج و ذخیره می‌کنند. اما همین حساسیت بالا، آن‌ها را در برابر تهدیدات سایبری آسیب‌پذیر کرده است.

پژوهشگران هشدار داده‌اند که حملاتی مانند تزریق بدافزار، دست‌کاری الگوریتم‌ها با استفاده از هوش مصنوعی، و حتی شناسایی مجدد افراد از طریق داده‌های ژنتیکی، دیگر محدود به فیلم‌های علمی‌تخیلی نیستند. این خطرات، حالا واقعی‌تر از همیشه‌اند.

وقتی DNA به ابزار جاسوسی تبدیل می‌شود

یکی از جنبه‌های نگران‌کننده این گزارش، امکان سوءاستفاده از داده‌های DNA برای اهداف غیراخلاقی یا حتی سیاسی است. پژوهشگران می‌گویند در صورت نبود چارچوب‌های امنیتی مناسب، داده‌های ژنتیکی می‌توانند به ابزارهایی برای نظارت بی‌اجازه، تبعیض نژادی، یا حتی حملات بیولوژیکی هدفمند (Bioterrorism) تبدیل شوند.

برای مثال، فرض کنید یک هکر با دسترسی به داده‌های ژنتیکی یک جمعیت خاص، بتواند اطلاعاتی درباره بیماری‌های ارثی، حساسیت‌های دارویی یا آسیب‌پذیری‌های زیستی آن‌ها استخراج کند. این اطلاعات، در دستان افراد یا سازمان‌های نادرست، به ابزاری تهدیدآمیز تبدیل خواهد شد.

راه‌حل چیست؟ همکاری چندجانبه

نویسندگان این گزارش تأکید می‌کنند که مقابله با این تهدید، تنها با همکاری گسترده میان دانشمندان ژنتیک، متخصصان امنیت سایبری و توسعه‌دهندگان نرم‌افزار ممکن است. هر یک از این حوزه‌ها به‌تنهایی قادر به پیشگیری از خطرات احتمالی نیستند.

دانشمندان باید به امنیت داده به‌اندازه دقت علمی اهمیت دهند. متخصصان امنیت سایبری نیز باید به درک مناسبی از مفاهیم زیستی برسند تا آسیب‌پذیری‌ها را به‌درستی شناسایی کنند. توسعه‌دهندگان نرم‌افزار هم باید ابزارهایی طراحی کنند که نه‌تنها سریع و دقیق، بلکه ایمن و مقاوم باشند.

سرمایه‌گذاری برای آینده‌ای امن‌تر

یکی از توصیه‌های کلیدی این گزارش، ضرورت سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های امنیتی مخصوص داده‌های زیستی است. این سرمایه‌گذاری می‌تواند شامل تدوین استانداردهای بین‌المللی، ایجاد پروتکل‌های رمزگذاری قوی، و تربیت نیروی انسانی متخصص در حوزه‌های بین‌رشته‌ای باشد.

علاوه بر این، آگاهی عمومی درباره اهمیت امنیت ژنتیکی نیز باید افزایش پیدا کند. مردم باید بدانند که اطلاعات DNA آن‌ها، درست مانند رمز کارت بانکی‌شان، ارزشمند و حساس است و نباید بدون رضایت کامل در اختیار دیگران قرار بگیرد.

جمع‌بندی: تهدیدی نوظهور برای علمی حیاتی

در حالی که جهان به استقبال انقلاب ژنتیکی می‌رود، تهدیدات امنیتی نیز در کمین نشسته‌اند. گزارش دانشگاه پورتسموث یادآور می‌شود که فناوری بدون ایمنی، می‌تواند از فرصت به تهدید تبدیل شود. اگر امروز برای امنیت زیستی-دیجیتال چاره‌اندیشی نکنیم، فردا ممکن است با بحران‌هایی روبه‌رو شویم که دیگر قابل جبران نباشند.

اکنون زمان آن رسیده است که جامعه علمی، صنعتی و سیاسی با نگاهی نو، امنیت داده‌های ژنتیکی را در اولویت قرار دهند. چراکه DNA فقط یک کد زیستی نیست؛ بخشی از هویت ماست.