ریشه‌های کارآفرینی ایتالیا عمیق است و صنایع متنوعی از مد و فشن تا هوافضا را در بر می‌گیرد. با این حال، اکوسیستم استارتاپی ایتالیا اغلب به‌عنوان یک جواهر کمتر شناخته‌شده در اروپا تلقی می‌شود که پتانسیل رو به رشدی دارد اما کمتر مورد توجه قرار گرفته است.

موفقیت‌های اخیر استارتاپی در ایتالیا

در سال ۲۰۲۲، دو استارتاپ مستقر در میلان، Satispay و Scalapay، به وضعیت یونیکورن (ارزش بیش از ۱ میلیارد یورو) رسیدند. این موفقیت‌ها، اولین نمونه‌ها در ایتالیا بودند و جایگاه میلان را به‌عنوان یک مرکز نوآوری فین‌تک در اروپا تثبیت کردند. این دستاوردها می‌توانند الهام‌بخش ابتکارات کارآفرینانه بیشتری باشند.

آمار سرمایه‌گذاری در استارتاپ‌ها

طبق گزارش StartupBlink، استارتاپ‌های ایتالیایی در سال ۲۰۲۲ مجموعاً ۱.۵۴ میلیارد یورو از طریق ۲۸۵ معامله جذب کردند که نسبت به سال ۲۰۲۱ رشد ۳۰ درصدی را نشان می‌دهد. با این حال، تعداد معاملات در مقایسه با سال قبل (۳۷۸ معامله) ۲۵ درصد کاهش یافت. به عبارت دیگر، در سال ۲۰۲۲ سرمایه بیشتری به تعداد کمتری استارتاپ اختصاص یافت.

همچنین بخوانید:یونیکورن‌ها در سرزمین سامورایی | حمایت‌های جدید از کسب‌وکارهای نوپا کلید خورد

بخش‌های پیشرو در جذب سرمایه

• فین‌تک: با جذب ۵۰۴ میلیون یورو، محبوب‌ترین بخش برای سرمایه‌گذاری بود.
• سلامت: با ۳۴۸ میلیون یورو در جایگاه دوم قرار گرفت.
• املاک و مستغلات: با ۱۸۶ میلیون یورو سومین بخش پرطرفدار بود (داده‌ها از Dealroom).

ابتکارات جدید برای حمایت از اکوسیستم استارتاپی ایتالیا

دولت ایتالیا در سال‌های اخیر اقداماتی برای تقویت اکوسیستم استارتاپی انجام داده است:

• در سال ۲۰۲۰، برنامه سرمایه‌گذاری برای حمایت از کارآفرینان محلی و ایجاد CDP Venture Capital برای استارتاپ‌ها و SMEهای فعال در بخش‌های کلیدی راه‌اندازی شد.
• صندوق سرمایه‌گذاری خطرپذیر (VCF): CDP Venture Capital و SIMEST با همکاری، فاز جدیدی از VCF را راه‌اندازی کردند. SIMEST مبلغ ۲۰۰ میلیون یورو به این صندوق اختصاص داد:
  • ۵۰ میلیون یورو برای سرمایه‌گذاری مشترک با CDP جهت رشد جهانی استارتاپ‌ها.
  • ۱۵۰ میلیون یورو برای صندوق بین‌المللی CDP جهت جذب سرمایه‌گذاران جهانی.
• صندوق سرمایه‌گذاری هوش مصنوعی: دولت قصد دارد با حمایت CDP، صندوقی با بودجه ۱۵۰ میلیون یورو برای حمایت از استارتاپ‌های متمرکز بر هوش مصنوعی ایجاد کند.

اکوسیستم استارتاپی ایتالیا: میلان، رم و فراتر از آن

میلان:

پایتخت استارتاپی ایتالیا، به دلیل تمرکز تجاری، دسترسی به سرمایه خطرپذیر، و نیروی کار ماهر شناخته می‌شود. طبق گزارش وزارت شرکت‌ها در سه‌ماهه اول ۲۰۲۳، میلان با ۲۶۶۹ استارتاپ نوآور (۱۹٪ از کل کشور) پیشتاز است. دانشگاه‌های معتبری مانند Politecnico di Milano و Bocconi، فضاهای کار اشتراکی مثل Talent Garden Milano، و رویدادهایی مانند TechChill Milano به رشد استارتاپ‌ها کمک می‌کنند.

رم:

با ۱۶۶۷ استارتاپ (۱۱.۹٪ از کل)، دومین مرکز استارتاپی است. دانشگاه‌هایی مانند La Sapienza و Luiss از کارآفرینان جوان حمایت می‌کنند.

سایر شهرها مانند ناپل (۷۳۶ استارتاپ)، تورین (۵۳۸ استارتاپ)، و بولونیا (۳۵۵ استارتاپ) نیز در حال رشد هستند. طبق شاخص StartupBlink 2023، شهرهایی مثل تورین، فلورانس، بولونیا، و ونیز رتبه‌های جهانی خود را بهبود بخشیده‌اند. تورین در حوزه Edtech در میان ۱۰۰ اکوسیستم برتر جهان قرار دارد.

یونیکورن‌های فین‌تک پیشرو

• Scalapay: تأسیس در ۲۰۱۹، سرویس “الان بخر، بعداً بپرداز” که امکان تقسیم پرداخت‌ها به سه قسط بدون بهره را فراهم می‌کند. در سال ۲۰۲۲ با ارزش ۱ میلیارد یورو به یونیکورن تبدیل شد و اکنون بیش از ۳.۵ میلیون کاربر در اروپا دارد.
• Satispay: تأسیس در ۲۰۱۳، سیستمی برای پرداخت‌های موبایلی و انتقال پول. در پاییز ۲۰۲۲ با جذب ۳۲۰ میلیون یورو، ارزش آن از ۱ میلیارد یورو فراتر رفت.

استارتاپ‌های نوظهور ایتالیا

• Energy Dome (تأسیس ۲۰۲۰): استارتاپی در حوزه انرژی پاک که باتری CO2 برای ذخیره انرژی تجدیدپذیر توسعه داده است. تاکنون بیش از ۹۰ میلیون یورو جذب کرده، از جمله ۱۵ میلیون یورو در سری B سال ۲۰۲۳.
• Casavo (تأسیس ۲۰۱۷): پلتفرمی دیجیتال برای تسریع خرید و فروش املاک. با الگوریتم ارزیابی فوری و خدمات بازسازی، تاکنون ۷۰۸.۹ میلیون یورو جذب کرده و در شهرهایی مثل میلان و رم فعال است.
• Cubbit (تأسیس ۲۰۱۶): ارائه‌دهنده ذخیره‌سازی ابری مبتنی بر شبکه همتا به همتا. با استفاده از الگوریتم‌های یادگیری ماشین و رمزنگاری، هزینه‌ها را کاهش داده و ۱۱ میلیون یورو جذب کرده است.

چالش‌ها و پتانسیل‌های اکوسیستم استارتاپی ایتالیا

با ورود ایتالیا به جمع کشورهای دارای یونیکورن، انتظار می‌رود اکوسیستم استارتاپی آن در سال‌های آینده رشد چشمگیری داشته باشد. اما چالش‌هایی نیز وجود دارد:

• جذب سرمایه: طبق گزارش Startup Wise Guys، بنیان‌گذاران ایتالیایی تجربه جذب سرمایه را به‌طور متوسط ۶.۵ از ۱۰ ارزیابی کرده‌اند.
• رتبه جهانی: طبق شاخص StartupBlink 2023، ایتالیا در رتبه ۳۰ جهانی قرار دارد، بین روسیه و نیوزیلند. این کشور در هیچ‌یک از صنایع اصلی در میان ۲۵ کشور برتر جهان نیست.
• موانع: پیچیدگی‌های بوروکراتیک، سیاست‌های مالیاتی سختگیرانه، و کمبود مشارکت کسب‌وکارهای کوچک و متوسط مانع رشد هستند.

فرصت‌های آینده

ایتالیا با ۲۱ برنده جایزه نوبل و ۲۵ دانشگاه در میان ۵۰۰ دانشگاه برتر جهان (رتبه‌بندی Times Higher Education 2023) از استعدادهای فراوانی برخوردار است. Ferruccio Martinelli، مدیر عملیات Bocconi for Innovation، معتقد است که تقویت فرهنگ کارآفرینی در دانشگاه‌ها می‌تواند اقتصاد را متحول کند. اگر استارتاپ‌ها به گزینه اصلی برای ۳۰۰ هزار فارغ‌التحصیل سالانه تبدیل شوند، تغییرات سیستمی در چند سال آینده رخ خواهد داد.

در نهایت،اکوسیستم استارتاپی ایتالیا، با وجود موانع، در حال شکوفایی است. موفقیت یونیکورن‌هایی مانند Satispay و Scalapay، حمایت‌های دولتی، و استعدادهای فراوان نشان‌دهنده پتانسیل بالای این کشور است. با رفع موانع نظارتی و تقویت فرهنگ کارآفرینی، ایتالیا می‌تواند به یکی از مراکز اصلی استارتاپی اروپا تبدیل شود.