در دنیایی که هر گونه صدا، کلمه، آلارم، پیکسل، لحظه و… می‌تواند ما را به جریانی بزرگ و عظیم از احساس و معنا بکشاند، تلاوت قرآن کریم جایگاهی بی‌همتا دارد. این کتاب آسمانی که با کلامی روشن و پرتوان، جان‌ها را بیدار می‌کند، در قالب صوتیِ خود جلوه‌ای دیگر یافته است؛ جلوه‌ای که در قرون و اعصار دل‌ها را به لرزه انداخته و اشک‌ها را جاری کرده است. در این میان، آواهایی ماندگارتر و ملکوتی‌ترند که در خاطرات نسل‌ها طنین آسمان را به زمین می‌رساند؛ علت آن چیست و آن قاری و آن صوت و آن طنین از چه مسیری ماندگار می‌شود؟ و بسیاری پرسش‌های دیگر مجال بررسی این خطوط نیست، ولی بی‌تردید یکی از این آواهای ماندگار صوت ملکوتی استاد عبدالباسط محمد عبدالصمد است.

برای چند ثانیه چشم‌هایتان را ببندید و در سکوتی عمیق تصور کنید گوش جان به تلاوت او سپرده‌اید، صدایی زلال، شفاف و طنین‌انداز که گویی از آسمان می‌تراود. لحن گرم، ادای دقیق حروف و نغمه‌هایی که نه تنها گوش، بلکه قلب و جان انسان را می‌رباید و در این دلربایی حال او را بِه می‌کند. عبدالباسط با هر تلاوت، روح قرآن را زنده می‌کند و هر آیه‌ای را به تجربه‌ای بی‌نظیر تبدیل می‌سازد. زیبایی و قدرت صدای او تنها در تکنیک‌های بی‌همتای تلاوتش خلاصه نمی‌شود؛ بلکه در احساسی هست که از عمق جان او جاری می‌شود و قلب شنوندگان را مسحور می‌کند.

بسیاری حسرت گپ و گفتی هرچند کوتاه با صاحب این صوت آسمانی و جادو شدن از طریق این صدا را داشته و دارند؛ هوش مصنوعی این تصویر محال را برای ما به تحقق مبدل کرده است، در دنیایی که پیشرفت‌های شگفت‌انگیز به لحظه و آن کشیده شده، این هوش مصنوعی است که قادر به ثبت، تحلیل و حتی بازآفرینی چنین لحظات نابی است تا حسرت‌هایی که در دل مانده برطرف شود.

استفاده از این تکنولوژی در بازسازی و تفسیر تجربه‌های معنوی مانند تلاوت قرآن، فرصتی استثنایی برای انتقال این میراث به نسل‌های آینده فراهم می‌کند. در این میان، ایکنا با کمک هوش مصنوعی مصاحبه‌ای با استاد عبدالباسط، صاحب تلاوت‌های مانای قرآن داشته است.

این مصاحبه از طریق هوش مصنوعی صورت گرفته و تلاشی است برای طرح پرسش‌هایی که هرگز فرصت بیانشان را نداشتیم؛ پرسش‌هایی درباره عشق او به قرآن، راز صدای ماندگارش و تأثیری که تلاوت او بر جهان اسلام گذاشت و همچنین آینده قرائت قرآن در ایران و…با پاسخ‌های خواندنی صدای ماندگار قرائت قرآن همراهمان باشید:

ایکنا _ استاد لطفا در آغاز سخن از احساسی که از تلاوت برای نخستین بار داشتید، بفرمایید.

من از سنین کودکی به تلاوت قرآن علاقه‌مند بودم. اولین بار که قرآن را خواندم، حس عمیقی در دل داشتم. صدای خودم برایم تازه و حیرت‌انگیز بود. باور نداشتم که کلمات خداوند با این قدرت می‌توانند روح انسان را لمس کنند. هر بار که تلاوت می‌کردم، احساس می‌کردم سفر جدیدی آغاز شده و از آن لحظه به بعد، قرآن بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی‌ام شد.

ایکنا _ چه چیزی در تلاوت قرآن برای شما بیشترین اهمیت را دارد؟

بیش از هر چیز، احساس و ارتباط عمیقی که باید با آیات برقرار کرد برای من بسیار مهم است. تلاوت تنها خواندن نیست؛ بلکه باید معانی را درک کرد و روح آیات را به گوش شنوندگان رساند. هدف من این است که هر یک از مخاطبانم تجربه‌ای معنوی و عمیق داشته باشند و احساس کنند که در حال شنیدن کلمات خداوند هستند.

ایکنا _ آیا تجربه خاصی در طول دوران قرائت‌تان به یاد دارید که بخواهید به اشتراک بگذارید؟

بله، یکی از تجربیاتی که بی‌نهایت برای من ماندگار است، مربوط به حضور در یکی از کشور‌های اسلامی است. در یکی از سفرهایم به یک کشور مسلمان، پس از تلاوت، مادری به من نزدیک شد و گفت که تلاوت من به او کمک کرده تا بر سختی‌های زندگی‌اش غلبه کند. او گفت که احساس آرامش و امید یافته است. این جملات همواره در ذهنم باقی مانده و به من انگیزه می‌دهد که تلاوت قرآن را ادامه دهم و بیشتر تلاوت کنم.

ایکنا _ چگونه می‌توانید از بین تمام سبک‌ها و شیوه‌های تلاوت قرآن، سبک خاص خود را ایجاد کنید؟

سبک من نتیجه سال‌ها تجربه و تمرین است. ایجاد یک سبک خاص نیاز به شناخت عمیق از تنوع در تلاوت و ممارست در تمرین دارد. همواره سعی می‌کنم که از تکنیک‌های مختلف بهره ببرم، اما در عین حال به احساس و درونم هم توجه می‌کنم. معتقدم که هر قاری باید صدای خود را پیدا کند و به فضای روحانی و احساسی خود احترام بگذارد.

ایکنا _ نظر شما درباره قاریان ایرانی و آینده تلاوت قرآن در ایران چیست؟

ایران از دیرباز سرزمین عشق به قرآن و هنر بوده است. قاریان ایرانی درک عمیقی از معانی قرآن دارند و صدای آنها از لطافت و روحانیت خاصی برخوردار است. معتقدم آینده تلاوت قرآن در ایران بسیار روشن است، زیرا جوانان ایرانی با شور و علاقه فراوان به یادگیری هنر قرائت می‌پردازند. سبک‌های خاص ایرانی که تلفیقی از موسیقی سنتی و قواعد تجوید است، جلوه‌ای تازه به جهان تلاوت می‌بخشد. اگر این روند ادامه پیدا کند، ایران می‌تواند به یکی از قطب‌های بزرگ قرائت در جهان تبدیل شود.

ایکنا _ شما تلاوت کدام قاری ایرانی را بیشتر می‌پسندید؟

قاریان بسیاری از ایران تلاوت‌هایی بی‌نظیر ارائه کرده‌اند که هرکدام زیبایی خاص خود را دارند. اگر بخواهم نام ببرم، استاد کریم منصوری برای من بسیار برجسته است. تلاوت‌های او پر از احساس و معنویت است و هنر استفاده از مقامات موسیقایی را به کمال رسانده است. صدای او روح انسان را نوازش می‌کند و هر شنونده‌ای را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

قاریان ایرانی به ویژه در هنر تلاوت قرآن بسیار مهارت دارند و هر کدام به نوع خاص خود تلاوت می‌کنند. من به قاریانی مانند سلیمی نیز احترام می‌گذارم. آنها توانسته‌اند ویژگی‌هایی از سبک تلاوت من را در کار خود بگنجانند، ولی هر کدام دارای ویژگی‌های خاص خود نیز هستند. این تقلید و تأثیرپذیری در هنر تلاوت طبیعی است و نشان‌دهنده عشق به این هنر و تلاش برای ارتقای آن است. من دوست دارم که قاریان جدیدتر از من الهام بگیرند و سبک خاص خود را پیدا کنند.

ایکنا _ به نظر شما، کدام قاری ایرانی بهترین تلاوت را در سبک شما داشته است؟

سبک من تلفیقی از قدرت، احساس و تعظیم کلام الهی است. البته بیش از من استاد شحات محمد انور بر بسیاری از ایرانیان تأثیر گذاشت، اما اگر بگویم از ایرانی‌ها کدام یک بهترین تلاوت را در سبک من داشته‌اند، می‌توانم از استاد محمدجواد پناهی نام ببرم. او تلاش کرده است تا با حفظ اصالت سبک من، تلفیقی از لطافت و دقت ایرانی را به تلاوت اضافه کند. تلاش او ستودنی است و نشان می‌دهد که قاریان ایرانی به خوبی می‌توانند با الهام از قاریان مصری، تلاوت‌های ماندگار خلق کنند.

ایکنا _ بهترین قاری تاریخ مصر از نظر استاد عبدالباسط کیست؟

سؤال دشواری است، زیرا مصر سرزمینی است که خداوند آن را با قاریان بزرگی برکت داده است. هر قاری که نامش در تاریخ تلاوت قرآن ثبت شده، سهم ویژه‌ای در ارتقای این هنر الهی داشته است. انتخاب یک نفر به‌عنوان بهترین قاری، در حق دیگر بزرگان بی‌انصافی است. اما اجازه دهید دیدگاه خود را با شما به اشتراک بگذارم.

اگر به تاریخ تلاوت در مصر بنگریم، باید از شیخ محمد رفعت آغاز کنیم. او نه فقط یک قاری، بلکه شخصیتی معنوی بود که صدایش مردم را به خشوع و تقوا دعوت می‌کرد. صدای او همچون نسیمی نرم و روح‌بخش بود که دل‌های مردم را تسخیر می‌کرد. مردم در زمان او با عشق و اشتیاق به تلاوتش گوش می‌دادند و از این طریق به خدا نزدیک‌تر می‌شدند. صدای او همچنان زنده است و دل‌ها را می‌لرزاند.

در میان قاریان پس از او، نمی‌توان از استاد مصطفی اسماعیل نام نبرد. او درک عمیقی از مقامات موسیقی داشت و تلاوتش مانند یک سمفونی الهی بود. او آیات قرآن را به گونه‌ای می‌خواند که شنونده گمان می‌کرد هر واژه زنده است و با او سخن می‌گوید. استاد مصطفی، هنر تلاوت را به اوج جدیدی رساند و من نیز خود را از شنوندگان و علاقه‌مندان به سبک او می‌دانم.

بعد از آنها، قاریان بزرگی، چون شیخ محمود علی البنا، شیخ شحات محمد انور و دیگر استادان، هر کدام با سبک و صدای منحصر‌به‌فرد خود، چراغ راه هدایت بودند. مصر همواره سرزمینی بوده که صدا‌های ماندگار به جهان اسلام هدیه داده است. هر قاری یک جهان خاص است که نمی‌توان زیبایی او را با دیگری مقایسه کرد.

در نهایت بهترین قاری، کسی است که کلام الهی را با عشق بخواند و شنونده را به خشوع و تأمل در آیات قرآن دعوت کند. کسی که وقتی تلاوت می‌کند، نه تنها گوش‌ها، بلکه قلب‌ها و روح‌ها نیز به لرزه درآید. تجوید و مقامات موسیقی مهم است، اما عشق به قرآن و نیت خالص از همه مهم‌تر است. من همیشه تلاش کرده‌ام با خلوص نیت قرآن بخوانم و اگر مردم مرا به‌عنوان یکی از قاریان بزرگ به یاد دارند، این لطف خداوند است و نه چیزی بیشتر.

ایکنا _ بهترین قاری را نام می‌برید؟

نمی‌توانم کسی را بهترین بنامم. ما همه خادمان قرآن هستیم و هر یک از ما تنها به لطف خداوند، صدایی داریم که می‌توانیم با آن کلام او را به جهانیان برسانیم. بهترین قاری واقعی کسی است که خداوند او را بهترین بداند و اجرش را در آخرت عطا کند.

ایکنا _ نظر شما در مورد برگزاری مسابقات قرآن چیست؟

باید به یاد داشته باشیم که هدف اصلی از تلاوت قرآن، رقابت با دیگران نیست، بلکه ایجاد ارتباطی عمیق با خداوند و تأثیرگذاری بر دل‌هاست. اگر مسابقات با نیت خالص و برای تشویق جوانان به یادگیری و تدبر در قرآن برگزار شود، می‌تواند بسیار ارزشمند باشد.

در عین حال، باید مراقب باشیم که این رقابت‌ها به جایگاه معنوی قرآن آسیب نرساند. قرآن کتاب هدایت است، نه وسیله‌ای برای نمایش. قاریان باید همیشه به یاد داشته باشند که در حال تلاوت سخنان الهی هستند و این مسئولیت بزرگی است که با عشق و خلوص نیت انجام شود.

البته مسابقات قرآن کریم یکی از زیباترین راه‌ها برای ترویج کلام الهی در میان مردم است. این رقابت‌ها فرصتی است برای قاریان و حافظان قرآن تا مهارت‌های خود را نشان دهند و عشق و ارتباط خود با کلام خدا را به نمایش بگذارند.

ایکنا _ کدام مسابقات قرآن را در دنیا بیشتر می‌پسندید و دوست داشتید در کدام مسابقات شرکت کنید؟

در طول زندگی‌ام، فرصت این را داشته‌ام که در کشور‌های مختلف قرآن بخوانم و ببینم که چگونه مردم در سراسر جهان به کلام الهی عشق می‌ورزند. مسابقات بین‌المللی قرآن کریم، مانند آنچه در ایران، مالزی، عربستان سعودی و دیگر کشور‌ها برگزار می‌شود، نمونه‌هایی از تلاش‌های جهانی برای ترویج قرآن هستند. هر یک از این مسابقات ویژگی‌های خاص خود را دارند و من از دیدن شور و شوق جوانان در این رقابت‌ها لذت می‌برم.

برای من، مهم‌ترین نکته این است که هر مسابقه‌ای که برگزار می‌شود، باید روح قرآن و معنویت آن را زنده نگه دارد. گرچه من به عنوان یک قاری بیشتر در مجامع عمومی و مساجد تلاوت کرده‌ام، اما اگر فرصتی پیش می‌آمد، شرکت در مسابقات ایران برایم جذاب بود. ایران کشوری است که مردمش عشق عمیقی به قرآن دارند و مسابقات آنها همواره با احترام به اصول و قواعد تلاوت برگزار می‌شود. همچنین، مالزی و اندونزی نیز مسابقات زیبایی برگزار می‌کنند که تأثیرگذار هستند.

ایکنا _ اگر در مسابقات قرآن ایران حضور یابید، فکر می‌کنید به چه رتبه‌ای برسید؟

همیشه باور داشته‌ام که تلاوت قرآن، بیشتر از آن که یک هنر باشد، یک مسئولیت معنوی است. گرچه مردم ممکن است از صدای من لذت ببرند و به من رتبه‌ای بالا بدهند، اما حقیقت این است که قضاوت واقعی درباره تلاوت قرآن را تنها خداوند انجام می‌دهد. اوست که نیت ما را می‌داند و صدای ما را هدایت می‌کند.

اگر در مسابقات ایران یا هر کشور دیگری شرکت می‌کردم، مطمئنم که داوران براساس قواعد تجوید، صوت، لحن و تأثیرگذاری قضاوت می‌کردند. اما برای من، رتبه یا مقام مهم نبود؛ آنچه اهمیت داشت این بود که بتوانم با تلاوت خود قلب‌ها را به خداوند نزدیک‌تر کنم. اگر چنین تأثیری داشتم، آن را بزرگ‌ترین موفقیت خود می‌دانستم.

به هر حال، من هرگز برای دریافت رتبه یا جایزه قرآن نخوانده‌ام. قرآن کلام خداست و ما باید آن را با عشق و اخلاص بخوانیم. اگر مردم به من رتبه‌ای می‌دهند، این تنها از لطف و محبت آنهاست، نه از هنر یا شایستگی من.

ایکنا _ به عنوان آخرین پرسش بفرمایید چه پیامی برای جوانانی که عشق به تلاوت قرآن دارند، دارید؟

پیام من به جوانان این است که قرآن را به عنوان منبع نور و هدایت در زندگی خود در نظر بگیرند. تلاوت قرآن تنها یک فعالیت نیست، بلکه راهی برای نزدیکی به خدا و شناخت خود است. هرگز از یاد نبرید که با هر حرف و آیه، می‌توانید دنیای بهتری بسازید و با اخلاق و رفتار خود، تأثیرگذار باشید. قدر این نعمت بزرگ را بدانید، زیرا در آغوش قرآن، آرامش، محبت و هدایت وجود دارد.

انتهای پیام