کارشناسان ابتدا تصور می‌کردند این قطعات فسیل‌شده به گونه‌ هومو آنتسسور (Homo antecessor) تعلق دارند؛ گونه‌ای از انسان‌های نخستین منقرض‌شده که حدود ۸۶۰ هزار سال پیش در این منطقه زندگی می‌کردند، اما شکل صورت این فسیل بدوی‌تر از آن بود و بیشتر به هومو ارکتوس (Homo erectus) شباهت داشت؛ گونه‌ای بسیار قدیمی‌تر که حدود ۱.۸ میلیون سال پیش به جنوب شرقی اروپا وارد شد.

این فسیل که موقتا با نام «هومو آفینیس ارکتوس» (Homo affinis erectus) طبقه‌بندی شده، قدیمی‌ترین فسیل انسان‌‌تباری است که تاکنون در اروپای غربی کشف‌ شده است. دکتر روزا هوگوئه، از مرکز کاتالان دیرینه‌بوم‌شناسی انسانی و تکامل اجتماعی، می‌گوید: «این مطالعه شخصیت جدیدی را به داستان تکامل انسان در اروپا معرفی می‌کند. برخلاف آنچه پیش‌تر تصور می‌کردیم، در دوره پلیستوسن اولیه، بیش از یک گونه‌ انسانی در اروپا زندگی می‌کرد و نخستین انسان‌تبار گونه‌ آنتسسور نبود.»

قطعات پراکنده‌ استخوان‌های صورت سال ۲۰۲۲ در مجموعه غار سیما دل الفانته (Sima del Elefante) در آتاپوئرکا کشف شدند، اما پژوهشگران تاکنون داشتند این قطعات را کنار هم قرار می‌دادند تا خاستگاه آن‌ها را شناسایی کنند. 

دکتر ماریا مارتینون تورس، استاد افتخاری انسان‌شناسی در دانشگاه کالج لندن و مدیر مرکز تحقیقات ملی اسپانیا در تکامل انسان، گفت: «کشف ما ثابت می‌کند که در دوران پلیستوسن در غرب اروپا، دست‌کم دو گونه مختلف انسان زندگی می‌کردند و همین امر از تکامل گونه انسان خردمند بینش جالبی به ما می‌دهد.»

او اضافه کرد که شواهد برای یک طبقه‌بندی قطعی هنوز کافی نیستند و به همین دلیل این فسیل به‌طور موقت در گروه هومو آفینیس ارکتوس قرار گرفته است. «برای نخستین بار در حال ثبت جمعیتی از انسان‌تباران هستیم که پیش‌تر از وجود آن‌ها در اروپا بی‌اطلاع بودیم. تراکم جمعیت این انسان‌تباران در اروپا آن‌قدر پایین بوده که یافتن شواهدی از سکونت آن‌ها واقعا استثنایی محسوب می‌شود.»

انسان‌های اولیه در یک اقلیم جنگلی مرطوب زندگی می‌کردند که پوشیده از نواحی جنگلی، علفزارهای مرطوب و آب‌های فصلی بود؛ محیطی که امکان شکار فراوان و دسترسی به گیاهان متنوع را فراهم می‌کرد. بقایای فسیل‌شده گرده‌های گیاهی هم نشان می‌دهند که پوشش گیاهی این منطقه مشابه اقلیم مدیترانه‌ای بوده است. استخوان‌هایی از اسب‌آبی، خوک و اسب نیز در این منطقه کشف شده است.

اگرچه بقایای انسانی در داخل غارها پیدا شدند، بقایای حیوانات و ابزارها در فضای بیرون یافت شده‌اند. این موضوع باعث شد کارشناسان گمان کنند این انسان‌های اولیه بیشتر وقتشان را در محیط‌های باز سپری می‌کردند. باستان‌شناسان معتقدند این استخوان‌ها ممکن است پس از مرگ، بر اثر جریان آب یا نیروی جاذبه به داخل غار منتقل شده باشند.

آن‌ها علاوه بر استخوان‌ها، ابزارهای سنگی و بقایای حیواناتی با نشانه‌های بریدگی هم کشف کردند که نشان می‌دهد انسان‌های اولیه در قصابی توانمند بوده‌اند. حدود شش هزار قطعه استخوان از گاو وحشی گرفته تا سمور آبی (Beavers) در این محوطه کشف شده است.

به گفته دکتر خوزه پدرو رودریگز-آلوارز که در صنایع سنگی متخصص است، «اگرچه ابزارهای کوارتز و سنگ چخماق کشف‌شده ساده‌اند، از راهبرد معیشتی موثری خبر می‌دهند و توانایی انسان‌تباران در بهره‌برداری از منابع موجود در محیط را برجسته می‌کنند».

تیم تحقیقاتی به بررسی بیشتر استخوان‌ها ادامه می‌دهد تا این گونه را دقیق‌تر شناسایی و حتی تعیین کند آیا این بقایا متعلق به مرد بوده‌اند یا زن.

دکتر اودالد کاربونل که در پروژه تحقیقاتی آتا‌پورکا مشارکت داشت، می‌گوید: «کشف شواهدی از جمعیت‌های مختلف انسان‌تباران در اروپای غربی در اوایل پلیستوسن نشان می‌دهد که این منطقه در تاریخ تکاملی گونه انسان خردمند، نقطه‌ کلیدی بوده است.»