در سال‌های اخیر، فضای مجازی به یکی از اصلی‌ترین و تأثیرگذارترین بخش‌های زندگی شهروندان ایرانی تبدیل شده است. این دگرگونی نه‌تنها شیوه‌های ارتباطی را تغییر داده، بلکه بر ابعاد مختلف اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و حتی سیاسی جامعه تأثیر عمیقی گذاشته است.
امروزه فضای مجازی امکان ارتباطی سریع، گسترده و مقرون‌به‌صرفه را فراهم کرده است. پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی جایگزین روش‌های سنتی ارتباط شده‌اند و شهروندان ایرانی به کمک این ابزارها به‌راحتی با خانواده، دوستان و همکاران خود در ارتباط هستند.
افزون بر این، دسترسی سریع به اخبار و اطلاعات از طریق پلتفرم‌های دیجیتال، شیوه دریافت و تحلیل اخبار را متحول کرده است. بسیاری از مردم، به جای رسانه‌های سنتی همچون تلویزیون و روزنامه، از شبکه‌های اجتماعی و سایت‌های خبری آنلاین برای آگاهی از رویدادهای داخلی و بین‌المللی استفاده می‌کنند.
اینترنت علاوه بر تغییر سبک زندگی، تحولات چشمگیری در حوزه اقتصادی نیز ایجاد کرده است. گسترش تجارت الکترونیک و رشد کسب‌وکارهای اینترنتی، به‌ویژه در زمینه فروش آنلاین، تبلیغات دیجیتال، آموزش مجازی و ارائه خدمات اینترنتی، نقش بسزایی در رونق اقتصادی داشته است. بسیاری از مشاغل کوچک و خانگی نیز به واسطه این فضا فرصت‌های جدیدی برای عرضه محصولات و خدمات خود یافته‌اند. در این میان، شبکه‌های اجتماعی نظیر اینستاگرام، تلگرام و واتساپ بستری مناسب برای بازاریابی، تبلیغات و ارتباط مستقیم با مشتریان فراهم کرده‌اند.
تأثیر فضای مجازی بر فرهنگ و سبک زندگی
فضای مجازی تأثیرات گسترده‌ای بر سبک زندگی و فرهنگ عمومی جامعه گذاشته است. از الگوهای مصرف تا نحوه تعاملات اجتماعی، بسیاری از جنبه‌های زندگی روزمره تحت تأثیر این فضا قرار گرفته‌اند. امروزه مردم ساعت‌های زیادی را در شبکه‌های اجتماعی سپری می‌کنند که این امر بر نحوه تفکر، رفتار و نگرش آن‌ها تأثیر می‌گذارد. پدیده‌هایی همچون فرهنگ اینفلوئنسری، تولید محتوای ویدیویی، وبلاگ‌نویسی و پادکست‌سازی از جمله تغییرات فرهنگی ناشی از فضای مجازی هستند. با این حال، چالش‌هایی همچون گسترش اخبار جعلی، مسئله حریم خصوصی و اعتیاد دیجیتالی نیز به دغدغه‌های جدی تبدیل شده‌اند.
در حوزه آموزش و پژوهش نیز فضای مجازی نقش مهمی ایفا می‌کند. توسعه بسترهای آموزشی آنلاین، امکان یادگیری را برای افراد در سراسر کشور فراهم کرده است. دانشگاه‌ها، مدارس و مؤسسات آموزشی از این فضا برای برگزاری کلاس‌های مجازی، ارائه محتوای درسی و تعامل با دانشجویان و دانش‌آموزان بهره می‌برند. از سوی دیگر، رشد منابع آموزشی رایگان در اینترنت باعث شده است که خودآموزی و یادگیری مستقل بیش از پیش مورد استقبال قرار گیرد.
چالش افزایش قیمت اینترنت برای خانواده ها
افزایش قیمت اینترنت در سال‌های اخیر همواره یکی از دغدغه‌های مهم شهروندان بوده است. نرخ‌های بالای بسته‌های اینترنت ثابت و همراه باعث شده تا خانواده‌ها هزینه‌های قابل توجهی را به این موضوع اختصاص دهند. تصمیمات دولت‌های پیشین در تعیین تعرفه‌های اینترنت بارها مورد انتقاد قرار گرفته و همچنان یکی از مسائل مهم کاربران محسوب می‌شود.
نکته قابل توجه این است که کاربران ایرانی برخلاف بسیاری از کشورهای دیگر، الگوی مصرف متفاوتی را در استفاده از اینترنت همراه در پیش گرفته‌اند. در حالی که در کشورهای توسعه‌یافته اینترنت ثابت گزینه اصلی برای استفاده‌های روزمره، کاری و سرگرمی محسوب می‌شود، در ایران اینترنت همراه به تدریج جایگزین اینترنت ثابت شده است. خانواده های ایرانی با چالش افزایش قیمت اینترنت دست و پنجه نرم می کنند و هر لحظه امکان دارد؛ قیمت جدید برای نرخ اینترنت ثابت و همراه اعلام شود.
تفاوت کاربران ایرانی در استفاده از اینترنت
بسیاری از کارشناسان فناوری اطلاعات، تغییر الگوی مصرف اینترنت در ایران را به ضعف زیرساخت‌های اینترنت ثابت نسبت می‌دهند. سرعت پایین، کیفیت نامناسب و عدم توسعه کافی فیبر نوری در بسیاری از مناطق، کاربران را به استفاده از اینترنت همراه سوق داده است. در مقابل، اپراتورهای تلفن همراه با توسعه گسترده شبکه 4G و 5G، پوشش مطلوب‌تری ایجاد کرده‌اند و نیاز کاربران را تا حد زیادی برآورده ساخته‌اند.
از سوی دیگر، تغییر سبک زندگی دیجیتال نیز در این روند تأثیرگذار بوده است. امروزه استفاده از گوشی‌های هوشمند، شبکه‌های اجتماعی، پیام‌رسان‌ها و استریمینگ محتوا (فیلم و موسیقی) به شکل قابل توجهی افزایش یافته است. کاربران ترجیح می‌دهند در هر زمان و مکان به اینترنت دسترسی داشته باشند، بدون اینکه به مودم‌های خانگی وابسته باشند. علاوه بر این، بسیاری از خانواده‌ها به دلیل محدودیت‌های مالی، خرید بسته‌های اینترنت همراه را به اشتراک‌های ثابت و ماهانه ترجیح می‌دهند، زیرا در این روش مدیریت مصرف داده آسان‌تر است.
با این حال، اتکای بیش از حد به اینترنت همراه چالش‌هایی را به دنبال دارد. افزایش هزینه بسته‌های اینترنتی، کاهش کیفیت خدمات در ساعات پرترافیک و فشار زیاد بر شبکه‌های موبایلی از جمله مشکلاتی هستند که کاربران با آن‌ها مواجه‌اند. از سوی دیگر، توسعه‌نیافتگی اینترنت ثابت در بلندمدت می‌تواند موجب افزایش شکاف دیجیتالی و کاهش بهره‌وری اینترنت برای مصارف سنگین‌تر مانند آموزش آنلاین، کارهای تخصصی و کسب‌وکارهای دیجیتال شود.
هزینه‌های اینترنتی یک خانواده چهار نفره
برای بررسی دقیق‌تر تأثیر افزایش تعرفه‌های اینترنت در سال گذشته، می‌توان هزینه‌های اینترنت ثابت برای یک خانواده چهار نفره را مورد ارزیابی قرار داد.
در حال حاضر، هزینه ماهانه استفاده از ۱۰۰ گیگابایت اینترنت ثابت یک خانواده چهار نفره حدود ۵۶ هزار تومان است. این مبلغ حداقل هزینه مصرف اینترنت در میان خانواده‌های ایرانی محسوب می‌شود، در حالی که سایر شرکت‌های ارائه‌دهنده اینترنت ثابت هزینه‌های بیشتری نسبت به مخابرات دریافت می‌کنند. بر اساس گزارشات و مشاهدات اخیر، هزینه خرید یک فیلترشکن دوکاربره نیز حداقل ۳۰۰ هزار تومان برآورد شده است.
علاوه بر این، هر فرد برای دسترسی به اینترنت در خارج از منزل نیازمند بسته‌های اینترنت همراه است. هزینه اینترنت یک خانواده چهار نفره در ماه حدود ۲۰۰ هزار تومان تخمین زده می‌شود. بنابراین، مجموع هزینه‌های اینترنت ثابت و همراه برای یک خانواده چهار نفره رقمی در حدود ۹۰۰ هزار تومان خواهد بود که این عدد تقریباً معادل حق مسکن کارگران است.
در مجموع، فضای مجازی و اینترنت نقشی انکارناپذیر در زندگی مردم ایران ایفا می‌کنند. هرچند فرصت‌های بسیاری را فراهم کرده‌اند، اما چالش‌هایی نظیر افزایش قیمت اینترنت، توسعه نامتوازن زیرساخت‌های ثابت و وابستگی بیش از حد به اینترنت همراه همچنان از مهم‌ترین دغدغه‌های کاربران ایرانی به شمار می‌روند.
منبع: گسترش نیوز
source