به گزارش خبرآنلاین، تقریباً دوهزار سال پیش، امپراتوری روم در اوج قدرت خود به‌سر می‌برد و نفوذ فراگیر آن به خشکی، دریا و حتی آسمان می‌رسید. در آن دوران، آلودگی هوا در چنان سطحی قرار داشت که اکنون محققان گمان می‌کنند پیامد آن، آسیب عصبی گسترده به ساکنان بسیاری از مناطق اروپا، از جمله بیشتر نواحی متعلق به بریتانیای امروزی بود.
به نقل از زومیت، بر اساس سوابق مغزه‌های یخی استخراج‌شده از شمالگان، سطوح سرب سمی در هوا بین سال‌های ۱۰۰ قبل از میلاد تا ۲۰۰ میلادی افزایش یافت؛ زیرا امپراتوری روم شروع به استخراج و ذوب فلزات در مقیاسی بی‌سابقه کرده بود. محققان تخمین می‌زنند یک کودک متولدشده در امپراتوری روم در آن دوره، به‌طور متوسط سه برابر بیشتر از کودکان آمریکایی امروزی در خون خود سرب داشته است.
هیچ مقداری از سرب در خون یا بدن ایمن نیست
گروهی از محققان بین‌المللی در پژوهشی جدید با استفاده از شواهد مدرن آلودگی سرب و اثرات آن بر سلامتی، محاسبه کرده است که در دوران طلایی روم، قرارگرفتن در معرض سرب می‌توانست به کاهش میانگین ضریب هوشی (IQ) در حد تقریباً ۲٫۵ تا ۳ امتیاز در هر فرد منجر شود. این کاهش ضریب هوشی برای بیشتر مناطق امپراتوری روم، از جمله استان‌های آن یعنی گال، شمال غربی آفریقا، ایبریا و بریتانیا صدق می‌کند.
ناتان چِلمن، هیدرولوژیست برف و یخ از موسسه تحقیقاتی Desert در ایالات متحده، می‌گوید: «کاهش ضریب هوشی بین ۲ تا ۳ امتیاز چندان زیاد به نظر نمی‌رسد؛ اما زمانی که آن را بر کل جمعیت اروپا اعمال کنیم، به مشکلی بزرگ تبدیل می‌شود.» وضعیت زمانی بدتر می‌شود که بدانیم یافته‌ی محققان فقط شامل تخمین آلودگی سرب در هوا است؛ درحالی‌که لوله‌های سربی و ظروف سربی نیز ذرات سمی را به‌طور مستقیم به دهان اشراف روم و جمعیت شهری می‌رساندند.
تیم بین‌المللی از محققان پژوهشگر شامل اقلیم‌شناسان و همه‌گیرشناسان از دانمارک، انگلستان، ایالات متحده، کانادا، اتریش و سوئیس می‌نویسند: «کل اروپایی‌ها، دام‌ها و مزارع کشاورزی آن‌ها، برای قرن‌ها در معرض آلودگی جوی ناشی از استخراج و فرآوری گسترده سنگ‌های معدنی سرب و نقره قرار داشتند که پایه‌های اقتصادی یونان و روم را تشکیل می‌داد. این آلودگی پس‌زمینه‌ی سرب در هوا و خاک ممکن است اصلی‌ترین مسیر قرارگرفتن در معرض سرب برای جمعیت‌های روستایی و غیراشرافی بوده باشد.»
هیچ مقداری از سرب در خون یا بدن ایمن نیست؛ اما هر چه غلظت آن بیشتر باشد، نتایج فاجعه‌بارتر است. امروزه، مطالعات همه‌گیرشناسی نشان می‌دهد که حتی سطح سرب خون کمتر از ۳٫۵ میکروگرم در دسی‌لیتر در کودکان با کاهش هوش و اختلالات یادگیری در مراحل بعدی زندگی مرتبط است که معمولاً با استفاده از تست‌های ضریب هوشی اندازه‌گیری می‌شود.
آلودگی سرب در ایالات متحده، گاهی اوقات به عنوان «طولانی‌ترین همه‌گیری» شناخته می‌شود. از دهه‌ی ۱۹۴۰، دانشمندان تخمین می‌زنند قرار گرفتن در معرض سرب ضریب هوشی نیمی از جمعیت را کاهش داده که عمدتاً ناشی از سوزاندن سوخت‌های فسیلی است. بااین‌حال، در ۴۰ سال گذشته، قرارگیری در معرض سرب به شدت کاهش یافته است. اکنون که در ایالات متحده بنزین سرب‌دار و بسیاری از محصولات حاوی سرب محدود شده، سطح سرب خون کودکان این کشور حدود ۰٫۶ تا ۰٫۸ میکروگرم در دسی‌لیتر است.
طبق مدل‌های مطالعه‌ی کنونی، در دوران روم باستان، احتمالاً به‌طور متوسط سطح سرب خون کودکان حدود ۳٫۴ میکروگرم در دسی‌لیتر بوده است. با توجه به اینکه این عدد، سطح میانگین محسوب می‌شود، احتمالاً بسیاری از کودکان درمعرض سطوح بالاتری از سرب قرار داشتند که آن‌ها را در معرض خطر جدی آسیب‌های عصبی قرار می‌داد. این نتایج با مطالعات قبلی روی مغزه‌های یخی که افزایش سطح سرب جوی را در دوران اوج امپراتوری روم نشان داده‌اند و همچنین با یافته‌های باستان‌شناسی که سطح بالای سرب را در دندان‌های بسیاری از کودکان رومی کشف کرده‌اند، همخوانی دارد.
جو مک‌کانل، هیدرولوژیست و نویسنده اصلی مقاله می‌گوید: «این اولین مطالعه‌ای است که سابقه‌ی آلودگی را از مغزه‌ی یخی گرفته و آن را معکوس می‌کند تا غلظت آلودگی اتمسفر را به‌دست آورد و سپس تأثیرات انسانی را ارزیابی کند. اینکه ما می‌توانیم این [داده‌ها] را برای دو هزار سال پیش محاسبه کنیم، بسیار جدید و هیجان‌انگیز است.»
۵۸۵۸
∎